Η παράδοση λέει ότι οι καλικάντζαροι φεύγουν την ημέρα των Φώτων, με τον αγιασμό των υδάτων. Δυστυχώς, οι καλικάντζαροι του πολιτικού και δημοσιογραφικού χώρου δεν μας κάνουν τόσο εύκολα την χάρη και μένουν όλο τον χρόνο, προκαλώντας ζημιές με κάθε ευκαιρία. Αφήνουν την καταστροφή του δέντρου που κρατά την γη στα ξωτικά, προτιμώντας να ασχοληθούν αποκλειστικά με τα θεμέλια της Ελλάδας. Με κάθε ευκαιρία, επιχειρούν να ισοπεδώσουν τα θεμέλια αυτά, επιστρατεύοντας τα γνωστά όπλα του εθνομηδενισμού, του ιστορικού αναθεωρητισμού, της παραποίησης εννοιών, την μεθοδευμένη χρήση στερεοτύπων, τον εκφοβισμό και την τρομοκρατία. Είναι οι γνωστοί εγγλωτογάστορες και κονδυλοφόροι που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους επί χρήμασι για να ασκούν έλεγχο και επιρροή επάνω στον πληθυσμό.
Μια για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου και την δήθεν οριστική μετατροπή της Τουρκίας σε παγκόσμια υπερδύναμη γράφουν, την άλλη για φανταστικές Μακεδονίες των κομιτατζήδων και ανύπαρκτες «μακεδονικές» γλώσσες τσαμπουνάνε, πότε για θεόσταλτα μνημόνια που αποτελούν ευτύχημα για τον τόπο και τις φιλικές διαθέσεις των Γερμανών απέναντι της Ελλάδας καγχάζουν και πότε ζητωκραυγάζουν υπέρ της παράδοσης της εξουσίας του κράτους στα ΜΚΟ και της πολιτιστικής επανάστασης που κομίζουν οι λαθρομετανάστες. Δεν υπάρχει φραγμός ή όριο που δεν ξεπερνούν χάριν της παραπληροφόρησης, αυτής δηλαδή που βασίζεται στους παράδες…
«Ο λόγος δυνάστης μέγας εστίν»
Αν κρίνει κανείς από τα τεράστια ποσά που ξοδεύουν εταιρείες – που κατά τα άλλα επιδίδονται σε έναν διαρκή αγώνα περιορισμού εξόδων και δεν δίνουν νερό ούτε στον άγγελό τους – σε διαφημιστικές εκστρατείες, η αποτελεσματικότητα της μεθόδου της υποβολής δεν επιδέχεται την παραμικρή αμφισβήτηση. Ως «φύσει πολιτικόν ζώον» και δη μέλος της σύγχρονης κοινωνίας της (παρα)πληροφορίας, είμαστε ευάλωτοι απέναντι στον κάθε λογής υποβολέα, ο οποίος επιχειρεί να ασκήσει επιρροή επάνω μας διαμέσου των ΜΜΕ. Το γεγονός ότι είμαστε επιρρεπείς στις μεθοδεύσεις των διαφημιστών ή άλλων επαγγελματιών της κατευθυνόμενης σκέψης δεν σημαίνει ότι είμαστε απαραιτήτως καταδικασμένοι να πέφτουμε στις παγίδες τους. Όλα τα κτίσματα του κόσμου είναι επιρρεπείς ή ευάλωτοι σε κάτι, αλλά με την κατάλληλη προφύλαξη και στρατηγική, μπορεί να μειώσουν τους κινδύνους στους οποίους εκτίθενται και να αποφύγουν παγίδες.
Ο ελληνικός λαός μοιάζει να ήταν υποψιασμένος για τους κινδύνους της λεκτικής, εικονικής και αισθητικής απάτης από αρχαιοτάτων χρόνων. Ίσως γι’ αυτό και τους αποτύπωνε τόσο έντονα στους μύθους και την λογοτεχνία του. Ο Πλάτων μας παρέχει πληθώρα αποδείξεων περί της δύναμης του λόγου. Αναφερόμαστε ενδεικτικά σε δύο. Στον σωκρατικό διάλογο «Μίνως», παρουσιάζεται ο Σωκράτης να υπερασπίζεται την συκοφαντημένη προσωπικότητα του Μίνωα, με τον πρώτο να αποκαλεί τις αρνητικές αναφορές εις βάρος του δευτέρου «ἁττικὸν μῦθον καὶ τραγικόν». Αργότερα [320e], εξηγώντας στον εταίρο με τον οποίο συζητούσε τους λόγους που οι Αθηναίοι αμαύρωσαν την προσωπικότητα του Μίνωα, αναφέρει ότι ο βασιλιάς της Κρήτης έκανε το μοιραίο λάθος να πολεμήσει την Αθήνα, η οποία εκτός από την διάσπαρτη σοφία που διέθετε σε πολλούς τομείς, διέθετε πληθώρα ποιητών, οι οποίοι ασκούν μεγάλοι επιρροή στους ανθρώπους «ἢ εὐλογοῦντες ἢ κακηγοροῦντες». Νικώντας την Αθήνα σε πόλεμο και επιβάλλοντας δασμούς, εξασφάλισε την έχθρα των ποιητών και τραγωδών της, των οποίων η αντεπίθεση κράτησε πολύ περισσότερο από τις πολεμικές αποζημιώσεις της Αθήνας στην Κρήτη.
Επίσης, ο διάλογος «Γοργίας» περιστρέφεται γύρω από την φύση και σωστή χρήση της ρητορικής τέχνης, με τον Σωκράτη να παρατηρεί ότι ο ρήτορας απλώς πείθει και δεν διδάσκει, και ότι για την εκλογή ειδικών τεχνιτών, επιστημόνων ή στρατηγών ή για τα πιο εξειδικευμένα θέματα, όπως η ιατρική, η ναυπηγική και ο πόλεμος, αρμόδιοι να συμβουλεύσουν δεν είναι οι ρήτορες αλλά οι ειδικοί. Παρά την κυνικότητα και την καύχηση του Γοργία και των μαθητών του, ότι η ρητορική αποτελεί μητέρα των τεχνών, επιτρέποντας στον γνώστη της τέχνης αυτής να πετυχαίνει ό,τι θέλει, ο Σωκράτης επιμένει ότι αποτελεί απλώς μια πρακτική δεξιότητα που επιδιώκει να διεγείρει τα πλέον ταπεινά ένστικτα του όχλου. Παράλληλα, επικεντρώνεται στην σωστή ερμηνεία των λέξεων, παρατηρώντας ότι ο συνομιλητής του δεν διακρίνει την έννοια των λέξεων όπως «κρείττονες» και «βελτίονες», θυμίζοντάς μας το σφάλμα των σημερινών σοφιστών, που δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ πατριωτισμού και εθνικισμού ή να παραδεχθούν ότι ο φασισμός μπορεί να είναι τόσο ακροδεξιός, όσο και ακροαριστερός. Τέλος, ο Σωκράτης ελέγχει τους σοφιστές, διότι δεν υπηρετούν την αλήθεια, αλλά αντιθέτως οι υπηρεσίες τους συνδέονται με οικονομικά κέρδη, πράγμα που σημαίνει ότι αναπόφευκτα προτιμούν να είναι αρεστοί στους ανθρώπους, ακόμη κι αν αυτό δεν εξυπηρετεί το συμφέρον και γενικότερο καλό τους, όπως συμβαίνει με τους σημερινούς επαγγελματίες του πολιτικού χώρου.
Σειρήνες, Κύκλωπες και η δύναμη της αντίστασης
Παρόμοια παραδείγματα μας προσφέρει ο Όμηρος, μέσα από τα εμπόδια τα οποία υποχρεώνεται ο πολυμήχανος Οδυσσέας να ξεπεράσει για να φτάσει στον τελικό του προορισμό. Ο περιπλανώμενος ήρωας αναγκάζεται να φυλάξει όλες τις αισθήσεις του από τους κινδύνους που ελλόχευαν για να πραγματοποιήσει τον σκοπό του, που δεν είναι άλλος από το να υπερασπιστεί το σπίτι του, τους οικείους του και την πατρίδα του. Κλασικό παράδειγμα αποτελούν οι Σειρήνες, που χρησιμοποιούσαν το γλυκό τραγούδι τους ως φονική παγίδα, όμως ο Οδυσσέας καταφέρνει και ξεφεύγει από την παγίδα τους, βουλώνοντας τα αυτιά των συντρόφων του και παρακαλώντας τους να τον δέσουν σφιχτά στο κατάρτι του πλοίου. Παράλληλα, νικάει τον Κύκλωπα Πολύφημο χρησιμοποιώντας την δύναμη των λέξεων, αλλάζοντας τον όνομά του σε «Οὖτις», καθιστώντας τον Πολύφημο αβοήθητο μετά την τύφλωσή του, όταν φώναζε ότι τον τύφλωσε «ο Κανένας». Ακόμη, καταφέρνει και αποσπά πολύτιμες πληροφορίες από την μάγισσα Κίρκη, η οποία σκότωσε τους συντρόφους του και του επιφύλασσε την ίδια μοίρα. Μπόρεσε, δηλαδή, να χρησιμοποιήσει τα όπλα και τις συνήθειες του εχθρού του προς το συμφέρον του.
Η σύντομη και πολύ περιορισμένη αυτή αναδρομή σε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα από την αρχαία λογοτεχνία μάς θυμίζουν την διαχρονικότητα των διλημμάτων που καλείται ο ελληνικός λαός να αντιμετωπίσει σήμερα. Τώρα, μάλιστα, που γιορτάζουμε τα Φώτα και τους φωτισμούς, ας ελπίζουμε ο φωτισμός που προσφέρεται απλόχερα από την πίστη, την παράδοση και την ιστορία του λαού μας να επικρατήσει μέσα σε ένα γενικότερο θέατρο του παραλόγου και να μας καταστήσει ανθεκτικότερους στους διάφορους επαγγελματίες του χώρου που επιχειρούν να αλλοιώσουν την ιστορική συνείδηση και ορθή κρίση μας με κολακείες, τρομοκρατία, παραπληροφόρηση ή την αλλαγή της σημασίας των λέξεων και των εννοιών. Είθε να κωφεύουμε και να φυλαγόμαστε από τα πονηρά παραμύθια των αργυρωνήτων οργάνων της παραπληροφόρησης και να επιβεβαιώνουμε «του λόγου το ασφαλές» μέσα από τις πολύτιμες οδηγίες προς ναυτιλλομένους που μάς έχουν παραδοθεί ως παρακαταθήκη από τον ίδιο τον λαό μας.
Originally posted 2020-01-06 22:47:28.
