“Ο κ. Βενιζέλος ήλθεν ενταύθα αφ΄ου προηγουμένως εσταδιοδρόμησε εν Κρήτη, όπου επολέμησε τον Πρίγκηπα Γεώργιον της Κρήτης, διότι ούτος δεν ηθέλησε να γίνη πειθήνιον όργανον αυτού. Έβλαψε πολύ την πολιτικήν του Γεωργίου δια την Ένωσιν και έσπειρε και εκεί την διχόνοιαν, ουχί την πολιτικήν μόνον, αλλα και την πολιτειακήν και κοινωνικήν.
Ούτω εξελιχθείς έφθασε ενταύθα όπου, κατά τυχαίαν όλως συγκυρίαν, ευρήκε τον στρατόν επαναστατήσαντα κατά των πολιτικών κομμάτων και εβοήθησε την επανάστασιν, όπως τελικώς, επί στρατιωτικών βασιζόμενος, εγκαταστάθη αυτός ως πολιτικός παράγων. Το επέτυχε χάρις εις την ανεκτικότητα των τότε αρχηγών των κομμάτων, ιδίως δε χάρις εις την υποστήριξιν του Δ. Ράλλη, όστις δια του κ. Βενιζέλου επεδίωξε να ταπεινώση τον Γ. Θεοτόκην.
Καταλαβών δια του τρόπου τούτου την αρχήν ισχυροποιήθη κοινοβουλευτικώς και προσεπάθησε να διοικήση τον τόπον δια της ισότητος και της ισοπολιτείας. Προσέλαβε παρ΄αυτώ ως υπουργούς άνδρας ικανούς και δραστηρίους και συνέχισε την πολιτείαν αυτού μέχρι της εποχής καθ΄ην οι Βαλκάνιοι εξηγέρθησαν κατά των Τούρκων.
Κερδήσας τον πρώτον και δεύτερον Βαλκανικόν, κατόπιν των υπο του στρατού υπό την ηγεσίαν του Κωνσταντίνου επιτευχθέντων μεγίστων αποτελεσμάτων, εγκατεστάθη ως νικητής και τροπαιούχος αγνοησας σχεδόν τελείως την δράσιν του στρατού, δια να αποδώση εις εαυτόν και μόνον την νίκην.
Ατυχώς δια την Ελλάδα επήλθε μοιραίως ο μέγας Ευρωπαϊκός πόλεμος, εις την δίνην του οποίου εμεθύσθη και ενόμισε ότι θα ήτο δυνατόν εις αυτόν να παίξη ρόλον διαιτητού, ρυθμιστού της καταστάσεως και πολιτικού Μέντορος. Το μέγεθος των περιστάσεων διέψευσε αυτόν και τον υπεβίβασε εις απλούν υπηρέτην των διαθέσεων των Μεγάλων. Προσεπάθησε ευθύς εξ αρχής να εισέλθη εις τον συνδυασμόν των Δυτικών συμμάχων και απέτυχε, εφ’ όσον ούτοι δεν έβλεπον την ανάγκην να εμπλακώσι εις πόλεμον, εις το βαλκανικόν πεδίον πολέμου.
Αι περιστάσεις τον εβοήθησαν, διότι οι Σύμμαχοι, αδιαφορούντες δια την πραγματικότητα, ανέλαβον την άφρονα επιχείρησιν της δια θαλάσσης εκβιάσεως της διόδου των Στενών. Ηθέλησε και αυτός, ο μικρότατος, να παραταχθή εν ισοτιμία παρά τους μεγάλους επιχειρηματίας, χάρις όμως εις την επιμονήν του σώφρονος Βασιλέως Κωνσταντίνου εσώθη η Ελλάς από την καταστροφήν αυτήν και ούτω ηδυνήθη να διαφυλάξεη τον στόλον αυτής, όστις σωθείς απέκλεισε κατά το 1919-1922 τον Τουρκικόν στολόν εντός των Στενών.
Επιτυχών εις τας εκλογάς του Μαΐου 1915 και καταλαβών την εξουσίαν, αφ΄ου προηγουμένως διεβεβαίωσε τον Βασιλέα περί της μη ανάγκης της εκ της ουδετερότητος εξόδου, προσεπάθησε να εκβιάση τον Κωνσταντίνον εις ακουσίαν έξοδον καλέσας τους συμμάχους να καταλάβωσι την Θεσσαλονίκην, δήθεν προς υποστήριξιν των Σέρβων. Απολυθείς της αρχής κατά Σεπτέμβριον του 1915, αντεπολιτεύθη τον Βασιλέα, φθάσας μέχρι κηρύξεως επαναστάσεως κατ’ αυτού.
Τη επεμβάσει των ξένων κατέλαβε την αρχήν, αναγκάσας τον Βασιλέα να αποχωρήση της Ελλάδος. Μείνας μόνος κύριος εν Ελλάδι, εξήγαγε την Ελλάδα εκ της ουδετερότητος εναντίον της θελήσεως της ολότητος σχεδόν του Ελληνικού πληθυσμου, επολέμησε κατά των Γερμανών, Αυστριακών, Βουλγάρων και Τούρκων και προσδεθείς εις το άρμα των νικητών πολύ ολίγα πραγματικά οφέλη προσεκόμισε εκ της συνθήκης ειρήνης, συντελέσας απλώς εις την υπερμεγέθην αύξησιν της Σερβίας, ει την μη πραγματικήν καταβολήν της ισχύος των Βουλγάρων, αυξήσας άνευ λόγου την εδαφικήν αυτών έκτασιν δια της παραχωρήσεως των κοιλάδων του Πόντου και του Άρδα και αφ΄ου διήρεσε τον Ελληνικόν λαόν, κατέπνιξε το πολεμικόν αίσθημα των Ελλήνων, εξέθεσε την Ελλάδα άκουσαν εις την Μικρασιατικήν εμπλοκήν, εξ΄ης ως ήτο επόμενον, εξήλθε ηττημένη και ηθικώς συντετριμμένη. Αλλά και τότε δεν αφήκε την Πατρίδα μας ήσυχον, όπως αναλάβη από τα τραύματα άτινα η πολιτική αυτού έφερε εις το σώμα της, αλλά δι ενεργειών εν τοις παρασκηνίοις, δολοπλοκών και συκοφαντών έφερε την επανάστασιν και εγκαθίδρυσε την δήθεν Δημοκρατίαν, ήτις πραγματικώς ήτο καθαρά στρατοκρατία, απολήξασα εις την δικτατορίαν αυτού του ιδίου”.
Απόσπασμα από το έργο: Βίκτωρ Δούσμανης | Απομνημονεύματα – Ιστορικές σελίδες τας οποίας έζησα. Πρώτη Έκδοση 1946. Εκδόσεις Ελληνική Πρωτοπορία, 2019. Σελ 307. Αποκλειστικά διαθέσιμο στο www.grecobooks.com
Originally posted 2019-11-22 15:29:00.
