Πληθαίνουν τα δημοσιεύματα τόσο στα ομογενειακά, όσο και στα ελλαδικά μέσα ενημέρωσης, σχετικά με την φημολογούμενη διαδοχή στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, την μεγαλύτερη και πλέον εύπορη επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οι εκφρασθείσες εκτιμήσεις προβλέπουν την διαδοχή του 90χρονου Αρχιεπισκόπου Δημητρίου να γίνεται στο τέλος του καλοκαιριού ή τις αρχές του φθινοπώρου, αν και ο ίδιος αρνείται μέχρι σήμερα να αποχωρήσει οικειοθελώς, δηλώνοντας ότι δεν έχει ολοκληρώσει το έργο του.
Εάν οι προβλέψεις αυτές αποδειχθούν έγκυρες και ο επί πολλών δεκαετιών ακαδημαϊκός και οψίμως αναλαβών διοικητικές ευθύνες επαρχιούχου αρχιερέα μόλις προ 20ετίας κ. Δημήτριος επιμείνει να μην υποβάλλει παραίτηση, θα υποχρεωθεί το Φανάρι να τον μεταθέσει σε άλλη θέση παρά την θέλησή του. Η κίνηση αυτή ενδέχεται να ταράξει τα ήδη τρικυμιώδη ύδατα της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, η οποία έχει αναστατωθεί από τις αποκαλύψεις για την βαθιά οικονομική κρίση που βιώνει εδώ και ένα χρόνο.
Η φορτισμένη ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί από την αποκάλυψη της κρίσης και τις συνέπειες της (μαζικές απολύσεις προσωπικού, αδυναμία τακτοποίησης χρεών, λήψη δανείου με εγγύηση τα κεντρικά γραφεία της Αρχιεπισκοπής, καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της ανοικοδόμησης του ναού του Αγ. Νικολάου στο Παγκόσμιο Εμπορικό Κέντρο της Ν. Υόρκης και αστρονομική εκτόξευση του προϋπολογισμού του, κτλ.) αποτελούν το βασικό επιχείρημα όσων ζητούν την άμεση αλλαγή στο πηδάλιο της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Πλην όμως, οι συνέπειες από (άλλη – κατά κάποιους) μια αποτυχημένη εκλογή μπορεί να αποβούν μοιραίες.
Η καθεστηκυία τάξη εμπόδιο σε διοικητικές τομές
Όποτε κι αν συντελεσθεί η διαδοχή, ο νέος αρχιεπίσκοπος θα κληθεί να διαχειρισθεί σωρεία προβλημάτων που είχαν αγνοηθεί ή διαρκώς κρυφθεί «κάτω από το χαλί». Εν τω μεταξύ, πολλά από τα εν λόγω προβλήματα δεν είναι απλά διοικητικά-διαχειρισιακά, αλλά ενδημικά και συστημικά. Δηλαδή, προέρχονται από συνειδητές αποφάσεις που πηγάζουν από συγκεκριμένη νοοτροπία και αντίληψη των πραγμάτων της αρχιεπισκοπικής νομενκλατούρας.
Δεδομένου ότι πολλά – ίσως τα περισσότερα – πρόσωπα που νέμονται αξιώματα και προνόμια επί της αρχιεπισκοπίας του κ. Δημητρίου θητεύουν ήδη από την μακρά περίοδο της αρχιεπισκοπίας του μακαριστού κ. Ιακώβου, μιλάμε ουσιαστικά για ένα καθεστώς. Φυσικά, ίδιον ενός καθεστώτος είναι να αντιδρά, ακόμη και βίαια, με οποιαδήποτε προοπτική απειλεί να το απομακρύνει από την εξουσία. Περί τούτου δύναται να μαρτυρήσει και ο επί τριετία τέως Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Σπυρίδων, ο οποίος εξωθήθηκε σε παραίτηση μετά από σαρωτικές αλλαγές που προωθούσε με ταχείς ρυθμούς.
Παρά την έμφαση που θέλησε ο κ. Σπυρίδων να δώσει στην ελληνική παιδεία, με την πρωτοφανή για τις ΗΠΑ σύσταση επιτροπής για την μελέτη του έργου των ελληνικών σχολείων, και την γενικότερη προσπάθεια που κατέβαλλε να μπολιάσει περισσότερα στοιχεία της ελληνορθόδοξης παράδοσης στην ζωή της Εκκλησίας, στο τέλος, η παραεκκλησιαστική οργάνωση που ιδρύθηκε κυρίως από μέρος του κατεστημένου που ένοιωσαν την εξουσία τους να απειλείται στάθηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο για τον ίδιο, οδηγώντας τον σε παραίτηση και πρόωρη συνταξιοδότηση.
Άλλο αλλαγή προσώπων, άλλο αλλαγή νοοτροπίας
Άρα, η καμπή στην οποία βρίσκεται η Εκκλησία και η Ομογένεια της Αμερικής είναι κρίσιμη. Ο χρόνος μετράει, τα προβλήματα, συσσωρεύονται, τα λάθη καταγράφονται και κάθε κίνηση μπορεί να αποδειχθεί επισφαλής. Όταν έλθει η ώρα να φυτευτεί και καρποφορήσει το καινούργιο, θα πρέπει να ανταγωνιστεί με τις ρίζες του παρελθόντος, που και βαθιές είναι, αλλά και διαπλέκονται μεταξύ τους, καθιστώντας την αφαίρεσή τους προβληματική.
Παρά το βαρύ κλίμα που επικρατεί στην Αμερική, το μείζον ζήτημα για το νέο κεφάλαιο που θα ανοίξει δεν είναι το πότε, αλλά το πώς. Όποτε αποφασίσει να αποσυρθεί ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος, μαζί με το δοιάκι της μεγάλης σε πληθυσμό και πόρους επαρχίας του, θα κληροδοτήσει στον διάδοχό του ένα καθεστώς που συνέβαλε καθοριστικά στην διαμόρφωση της σημερινής εικόνας της Αρχιεπισκοπής και, συν τοις άλλοις, των όποιων συστημικών προβλημάτων αντιμετωπίζει.
Η πρόσφατη έγκριση ελλειμματικού προϋπολογισμού από το ανώτατο κληρικολαϊκό διοικητικό όργανο της Αρχιεπισκοπής, η κακογουστιά του Σαντιάγκο Καλατράβα, που προκρίθηκε να σχεδιάσει τον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου, φορτώνοντας άλλα $80 εκατομμύρια στην ράχη της Ομογένειας, κάποιοι κρωγμοί περί αυτοκεφαλίας που επανήλθαν και πάλι στο προσκήνιο από προτεσταντίζοντες παραεκκλησιαστικούς κύκλους και το ανελλήνιστον πολλών προυχόντων που καθορίζουν την μοίρα ζωτικών για τον ομογενειακό Ελληνισμό θεμάτων όπως η Παιδεία, η πολιτιστική κληρονομιά και η ελληνική γλώσσα αποτελούν μόνο μερικά παραδείγματα από τις προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο αυριανός πνευματικός ηγέτης και μπροστάρης της ομογένειας.
Συνεπώς, για να ξεπεραστεί η κρίση στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, δεν αρκεί η εκλογή νέων επισκόπων. Το ζητούμενο είναι η αλλαγή νοοτροπίας και αναθεώρηση πρακτικών, και αυτό θέλει δουλειά πολλή.
