Ως εθιστική προσωπικότητα ορίζεται εκείνη η προσωπικότητα που έχει την έντονη τάση να καταλαμβάνεται από εμμονές στις οποίες είναι αδύνατο να αντισταθεί και προβαίνει καταναγκαστικά στη συμπεριφορά που οι εμμονές υπαγορεύουν. Ακόμη κι αν αποφασίσει ο εθισμένος να σταματήσει την εθιστική του δράση, ακόμη κι αν είναι βουτηγμένος στις ενοχές, ακόμη κι αν απέχει για σύντομο διάστημα και δεσμευτεί να απέχει, αργά ή γρήγορα οι εμμονές θα τον νικήσουν και θα επαναλάβει καταναγκαστικά, δηλαδή σαν να είναι με κάποιο τρόπο υποχρεωμένος ή καταδικασμένος, αυτό που τον πνίγει, τον εξευτελίζει, τον σκοτώνει. Είναι ανίσχυρος απέναντι στον εθισμό του.
Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι οι εξαρτημένοι έχουν την πεποίθηση ότι ελέγχουν τη χρήση της αγαπημένης τους ουσίας, για να διαψευσθούν αργά ή γρήγορα και να συνειδητοποιήσουν ότι ηττήθηκαν κι ότι η ουσία τους ελέγχει πλήρως.
Ο εθισμένος έχει δύο κυρίαρχα χαρακτηριστικά. Αυτά είναι: χαμηλή αυτοεκτίμηση και μεγαλομανία ταυτόχρονα.
Ειδικά όσον αφορά στην ανάληψη ευθυνών ή στην έκφραση των ικανοτήτων του, νιώθει ανεπαρκής, ανίκανος να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Θεωρεί ότι οι άλλοι θα τον απορρίψουν κι ότι δεν είναι σημαντικός και αξιαγάπητος. Όλα αυτά δημιουργούν συναισθήματα λύπης, φόβου και θυμού, που αδυνατεί να διαχειριστεί. Έτσι προβάλλει την προσωπική του αίσθηση ανεπάρκειας στους άλλους, θυμώνει μαζί τους και τους υποτιμά. Αισθάνεται διαφορετικός, ότι κατά βάθος είναι καλύτερος απ’ όλους και ότι αυτό δεν αναγνωρίζεται γιατί δεν τον καταλαβαίνουν. Συχνά γοητεύεται από το περιθώριο, καθώς ασυνείδητα εκεί μπορεί να αναδειχθεί και να ξεχωρίσει.
Αυτός ο συνδυασμός χαμηλής αυτοεκτίμησης και μεγαλομανίας είναι ο σπόρος για να ριζώσουν μια σειρά από ελαττώματα σε υπερθετικό βαθμό.
Ο εξαρτημένος είναι χειριστικός. Καθώς αδυνατεί να εξοικονομήσει τα απαραίτητα για τη χρήση του με άλλο τρόπο, η ανάγκη της επόμενης δόσης τον εκπαιδεύει στο να μάθει να χειρίζεται ανθρώπους και καταστάσεις, για να εξυπηρετήσει το σκοπό του.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό ελάττωμα της εθιστικής προσωπικότητας είναι ο εγωκεντρισμός. Θεωρεί τους άλλους υποχρεωμένους να τον καταλάβουν, να τον εξυπηρετήσουν, να ασχοληθούν μαζί του.
Οι εξαρτημένοι είναι άνθρωποι των άκρων. Καθώς δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους, τα όρια τους, σχοινοβατούν μονίμως στα άκρα. Όλα ή τίποτα! Κι όσον αφορά τη χρήση επιδιώκουν το «όλα». Όσον αφορά τη ζωή όμως και την υπευθυνότητα καταφέρνουν το «τίποτα».
Αυτό που βασικά δεν διδάχθηκε στη ζωή του ο εθισμένος είναι η αναγνώριση και διαχείριση των συναισθημάτων του. Μέσα από τη χρήση δε νιώθει αμήχανος, δειλός, ντροπαλός, λίγος, κομπλεξικός. Αρχικά γίνεται άνετος, κοινωνικός, υπεράνω, αυτάρκης, αλαζόνας. Σιγά σιγά εξελίσσεται σ’ ένα παγωμένο, μοναχικό και κυνικό άτομο.
Οι περισσότεροι εθισμένοι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά ανεξάρτητα από φύλο τους, την καταγωγή τους, την οικονομική, κοινωνική ή μορφωτική τους κατάσταση.
*Άρθρο του Δαμιανού Δουίτση – Ιδρυτή και Σύμβουλου Απεξάρτησης του Κέντρου Υποστήριξης Εξαρτημένων Ατόμων «Όασις» (www.oasis.org.gr)
Originally posted 2018-04-30 14:20:21.
