Την εβδομάδα που μας πέρασε, διεξήχθη η Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Ι. Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Πρόκειται για το ανώτατο συλλογικό αντιπροσωπευτικό όργανο διοίκησης της πολυπληθούς αυτής Εκκλησίας, η οποία συνέρχεται ανά διετία. Επικριτές του οργάνου επισημαίνουν ότι παρά τις ευρείες διοικητικές αρμοδιότητες που χαίρει, παραβλέπει ζωτικής σημασίας θέματα, όπως π.χ. το μέλλον της ελληνικής παιδείας, και επικεντρώνεται αποκλειστικά σε οικονομικά θέματα, όπως την ψήφιση των ετησίων προϋπολογισμών αξίας δεκάδων εκατομμυρίων.
Με το ξέσπασμα μιας εκτεταμένης οικονομικής κρίσης, που αποκαλύφθηκε το περασμένο φθινόπωρο, η Αρχιεπισκοπή αναγκάστηκε να εφαρμόσει πρόγραμμα λιτότητας, περικόπτοντας τα λειτουργικά έξοδά της κατά 25%. Επίσης, δέχθηκε αυστηρή κριτική για την προσωρινή διακοπή των εργασιών ανοικοδόμησης στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου στο Παγκόσμιο Εμπορικό Κέντρο της Ν. Υόρκης, λόγω έλλειψης χρημάτων, κακής διαχείρισης και ενός προϋπολογισμού που ξεπέρασε κατά πολύ τις αρχικές προβλέψεις.
Φαινομενικά, το όποιο ενδιαφέρον για την είδηση αυτή θα έπρεπε να περιορίζεται αποκλειστικά σε όσους ανήκουν στον στενό οργανωτικό πυρήνα της Αρχιεπισκοπής ή ακόμη και σε μέλη κοινοτήτων που έχουν ενεργή παρουσία και θέλουν να μάθουν πως διαχειρίζονται οι οικονομικές συνεισφορές τους.
Η ψυχολογία των αποδήμων και η χορήγηση ψήφου
Στην ουσία, όμως, το θέμα παρουσιάζει βαθύτερο ενδιαφέρον διότι αποτελεί μια μικρογραφία της σημερινής κατάστασης στην ελληνική πολιτική σκηνή. Τα όποια συμπεράσματα βγάλει κανείς ίσως φανούν χρήσιμα ενώπιον της φημολογούμενης απόδοσης δικαιώματος ψήφου στους Έλληνες πολίτες που είναι κάτοικοι εξωτερικού, καθώς επίσης και της ανασύστασης του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού, το οποίο υποτίθεται θα πρέπει να λειτουργεί «με αυτοοργάνωση και αυτοχρηματοδότηση», σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Τέρενς Κουίκ.
Αν υπάρχει κάτι απτό στην οικονομική και διοικητική κρίση που ταλανίζει την Αρχιεπισκοπή Αμερικής και που θα μπορούσε να συμβολίσει τις λάθος επιλογές που υιοθετήθηκαν, αναμφίβολα ανάμεσα στις πρώτες εικόνες που έρχονται στον νου είναι αυτή του Ισπανού αρχιτέκτονα κ. Σαντιάγκο Καλατράβα για τον σχεδιασμό του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου, που υποτίθεται ότι θα ήταν ο πλέον εμβληματικός ναός στις ΗΠΑ, και το κλείσιμο του 50% των ελληνομαερικανικών ημερησίων σχολείων στην Νέα Υόρκη μέσα στην περασμένη δεκαετία.
Απόδημος Ελληνισμός: μια μικρογραφία της ελλαδικής πραγματικότητας
Η ομοιότητα με τα προβλήματα που πλήττουν την σημερινή Ελλάδα και ευθύνονται εν μέρει για την δική της κρίση είναι εμφανής. Η Στέγη Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας έχει την δική του ξεχωριστή συμβολική. Παραπέμπει στο ξέφρενο πάρτι που προηγήθηκε των Ολυμπιακών Αγώνων και αποτέλεσε τρόπον τινά το προοίμιο του θλιβερού οικονομικού δράματος που ξετυλίγεται στην Ελλάδα από το 2009. Όπως ο κ. Καλατράβα ταυτίστηκε με την άλογη σπατάλη των Ολυμπιακών Αγώνων και της γενικότερης απαξίωσης των έργων στην μετά Αγώνων εποχή, έτσι και η παρουσία του στον σχεδιασμό του ιστορικού ναού που αναμενόταν να γεννηθεί από τις στάχτες του «κρανίου τόπου» της 11ης Σεπτεμβρίου μοιάζει να έχει, προσωρινά τουλάχιστον, αλλοτριώσει τον επιζητούμενο σκοπό και της προεκτάσεις του.
Τοιουτοτρόπως, η κρίση στην παιδεία είναι ένα φαινόμενο που προκαλεί ζημιά στον Ελληνισμό και σε αμφότερες πλευρές του Ατλαντικού. Το ελληνικό κράτος, δια των επισήμων χειλέων υπουργού Παιδείας ανακήρυξε την αριστεία ρετσινιά. Οι όποιες μεταρρυθμίσεις ανακοινώνονται έχουν σκοπό την υπηρέτηση προσωπικών ιδεοληψιών, ενώ η παιδεία έχει μεταμορφωθεί σε απλό μέσον προσπορισμού οικονομικού οφέλους. Τα φροντιστήρια έχουν αντικαταστήσει το σχολείο, με νομοτελειακό σκοπό την είσοδο σε κάποιο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που ίσως οδηγήσει σε μια πολυπόθητη θέση στο δημόσιο, όπου και πάλι, η αριστεία βρίσκεται υπό διωγμό.
Προκλητικότερη, ίσως, έκφραση των δεινών που έπονται όταν η παιδεία παύει να ταυτίζεται με την καλλιέργεια της ψυχής και εξυπηρετεί μόνο υλιστικούς σκοπούς αποτελεί η θλιβερή δημόσια εικόνα που παρουσιάζουν διάφοροι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των Ελλήνων. Με ύφος ιταμό, μακιγιαρισμένο με πολλαπλές επιστρώσεις αναίδειας που ψιμυθιώθηκαν στα άντρα και τις γιάφκες του κομματισμού, πλακώνονται μεταξύ τους καθημερινά στα ενημερωτικά προγράμματα ή από τα έδρανα της Βουλής, κλονίζοντας έτι περαιτέρω την όποια εμπιστοσύνη των πολιτών απέμεινε για τους επαγγελματίες λογοκόπους. Μέχρι και οι αρχηγοί της συγκυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν μπόρεσαν να αποτελέσουν εξαίρεση στον γενικό κανόνα μετά το θλιβερό σόου που παρέθεσαν στην Βουλή την περασμένη Πέμπτη, μαλώνοντας σαν δυο «κυράτσες».
Την ίδια συμπεριφορά βιώνει ο Ελληνισμός της Αμερικής όταν παρακολουθεί διάφορους επίσημους αξιωματούχους του. Παππάδες ανήμποροι να επικοινωνήσουν σε απλά ελληνικά, πόσο δε μάλλον να ηγηθούν της εκστρατείας για την διάσωση των κοινοτικών σχολείων. Λαϊκοί επίτροποι ή προεδροπαράγοντες συλλόγων που αρνούνται να παραχωρήσουν αξιώματα και επιτίθενται σε οτιδήποτε γόνιμο μπορεί να κομίσει το νέο και διαφορετικό. Αυτόκλητοι «μπιζναδόροι» που κόπτονται για το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, αλλά αδυνατούν να συλλάβουν τους βαθύτερους και ιστορικά αναπόφευκτους κινδύνους που προκαλεί σε οποιαδήποτε εθνικότητα – πολύ περισσότερο σε μια που ποτέ δεν υπερτερούσε ποσοτικά και εξαρτάτο από την ποιότητα που παρήγαγε για να φτάσει από «το ζην» στο «εύ ζην» – η εγκατάλειψη της παιδείας και του κιβωτού της γλώσσας και του πολιτισμού, η εκχώρηση της ιερής υποχρέωσης της παροχής παιδείας στους απογόνους του σε ομάδες συμφερόντων που καθορίζονται από οθνείους.
Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν
Αξίζει, λοιπόν, να μελετηθεί η αντίδραση των συνέδρων στην Κληρικολαϊκή που μόλις ολοκληρώθηκε, διότι αποτελεί έναν καθρέφτη της νεοελληνικής κοινωνίας στην Αμερική. Πλέον ξέρουμε ότι βάσει του υπάρχοντος μοντέλου, αν φτερνιστεί το ελλαδικό κράτος, θα κρυώσουν και οι ελληνικοί κοινότητες της διασποράς…
Την επαύριο της Κληρικολαϊκής Συνέλευσης, η συζήτηση θα στραφεί γύρω από την απόφασή της πλειοψηφίας των συνέδρων να υπερψηφίσουν προϋπολογισμούς για το 2019 και 2020 που δεν θα είναι ισοσκελισμένοι, παρά τις εκκλήσεις ανωτάτων στελεχών της Αρχιεπισκοπής που απείλησαν με παραίτηση.
Πρόκειται για ανεύθυνη αδιαφορία των συνέδρων ή απώλεια κριτικής σκέψης; Μήπως αποτελεί ψήφο διαμαρτυρίας και πράξη αντίδρασης προς την παρούσα ηγεσία; Ίσως πάλι πρόκειται για εξυπηρέτηση συμφερόντων ιδίου οφέλους. Η επόμενη διετία θα δείξει.
Όπως και με την Ελλάδα, όμως, οι επιφορτισμένοι με την διαχείριση της κατάστασης αυτής θα πρέπει να αναζητήσουν την θεραπεία της κατάστασης όχι μόνο σε υλιστικές λύσεις τύπου λιτότητας και λελογισμένης εισπρακτικής πολιτικής, αλλά μέσα από μια ριζική αλλαγή νοοτροπίας.
