Ο κύριος Robert-Jan Smits, ίσως ο ισχυρότερος γραφειοκράτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της έρευνας, αναλαμβάνει καθήκοντα ειδικού επιτετραμμένου για την ανοικτή επιστήμη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο στόχος δεν είναι άλλος από το να καταστεί όλη η ερευνητική δουλειά που χρηματοδοτείται από την Ευρώπη ελεύθερα προσβάσιμη ως το 2020. Μια επανάσταση; Ίσως και κάτι παραπάνω από αυτό.
Η Ευρωπαϊκη Ένωση δεν είναι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στην σύνδεση της πανεπιστημιακής διαπαιδαγώγησης και έρευνας με την αγορά. Ούτε είναι Κίνα, στις γιγαντιαίες επενδύσεις για την προαγωγή της επιστημονικής καινοτομίας. Τώρα τελευταία, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να μοιάσει και ίσως να ξεπεράσει αυτές τις δύο υπερδυνάμεις. Το όραμα του Προέδρου κυρίου Γιούνκερ είναι ήδη σε εξέλιξη.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έστειλε επιστολή στον Ρόμπερτ Γιαν-Σμιτς, που αποχωρεί πια από την θέση του Γενικού Διευθυντή Έρευνας και Καινοτομίας. Τον προσκαλεί να αναλάβει την νέα του θέση, βγαίνοντας στην πρωτοπορία, κάτι σαν “παγοθραυστικό” κατά την δική του έκφραση, ώστε οι επιστημονικές δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης να γίνουν πραγματικότητα.
Μετά από οκτώ χρόνια στην Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας, ο κύριος Σμιτς αναλαμβάνει πια να συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη και τους χρηματοδότες της έρευνας ώστε να αλλάξει εντελώς το πλαίσιο των ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων: άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές, έκδοση πρακτικών των επιστημονικών συνεδρίων και εν γένει κάθε έντυπη και ηλεκτρονική εκδοχή της συμμετοχής στον δημόσιο επιστημονικό διάλογο. Ο επίσημος τίτλος του θα είναι “Ανώτερος Σύμβουλος για την Ανοικτή Πρόσβαση” στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτικής Στρατηγικής, του οργάνου που συμβουλεύει τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απευθείας.
Οι μεμονωμένοι ερευνητές και τα πανεπιστήμια καταβάλλουν δισεκατομμύρια ευρώ διεθνώς για έξοδα δημοσίευσης των επιστημονικών τους τεκμηρίων και πονημάτων σε ακαδημαϊκά περιοδικά ή βάσεις δεδομένων. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ διακινούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση για συνδρομές από μέρους των ερευνητικών ιδρυμάτων στους εκδοτικούς οίκους-μεγαθήρια για την δουλειά αυτή. Παράδειγμα των προσπαθειών απεξάρτησης είναι η Γερμανία: περισσότερες των 150 ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών ένωσαν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν τους εκδοτικούς οίκους από θέση διαπραγματευτικής ισχύος και να επιτύχουν μειωμένες συνδρομές και έξοδα δημοσίευσης των άρθρων που παράγουν οι επιστήμονές τους.
Μια εκτίμηση της Max Planck Society, εκτιμά το ποσόν που πληρώνουν οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες κατ’ άρθρον σε 3.800 με 5.000 ευρώ ετήσια. Ένα δυσθεώρητο νούμερο αρχίζει να σχηματίζεται στο τέλος του υπολογισμού. Ήδη πολλά γερμανικά πανεπιστήμια δεν ανανεώνουν τις συνδρομές τους στον μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο πανεπιστημιακών έργων, τον Elsevier.
Δουλειά του πολυμήχανου και έμπειρου κυρίου Σμιτς θα είναι να συντάξει και να θέσει σε εφαρμογή έναν οδικό χάρτη για την ανοικτή πρόσβαση, ώστε να πέσουν τα τείχη των επιστημονικών περιοδικών. Οι προτάσεις πολιτικής θα τεθούν σε εφαρμογή εφέτος.
Η σημασία για την Ελλάδα
Η Ελλάδα αποκόπηκε τελεσίδικα από τον ευρωπαϊκό κόσμο, αφενός από την αντικειμενική αδυναμία των πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων της να συμμετάσχουν με ίδιες δαπάνες σε ερευνητικά προγράμματα, καθώς και να απορροφήσουν ιδιωτικές συνεισφορές για εκπόνηση έρευνας: ανυποληψία και αντικειμενική οικονομική δυσπραγία τα κρατούν καθηλωμένα σε μια εσωστρεφή διεκπαιρέωση της εξεταστικής λειτουργίας και της παπαγαλίας.
Η αρτηριοσκλήρωση των ελληνικών πανεπιστημίων, που έχουν κατακλυστεί από κομματικά διορισμένους και σε γενικές γραμμές μέτριας επιστημονικής αξίας διδάσκοντες, είναι χρόνια. Ελάχιστοι νέοι ερευνητές με διεθνώς ανταγωνιστικά προσόντα και αναγνώριση της αξίας τους στο εξωτερικό επιθυμούν ή εν γένει έχουν ενταχθεί στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η κομματοκρατία και η πτώχευση ήρθαν και έδεσαν σε ένα τοξικό μίγμα αυτο-δηλητηριασμού. Το αποτέλεσμα είναι πως τα ελληνικά πανεπιστημία απλώς αξιοποιούνται από τους νέους και τα ξένα κράτη ως παραγωγοί απηυδησμένων αποφοίτων που τρέχουν φεύγοντας για το εξωτερικό, αφού ξοδέψαμε ως ελληνικό κράτος κοντά 200.000 για τον καθένα.
Η εξασφάλιση πόρων για την δημοσίευση άρθρων σε ξένα περιοδικά, καθώς και για την πληρωμή συνδρομών από μεριάς των βιβλιοθηκών ώστε οι φοιτητές να έχουν πρόσβαση, είναι αμφότερες σχεδόν αδύνατες την εποχή αυτή της κρίσης. Οι πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από μέρους του Προέδρου κυρίου Γιούνκερ είναι ένας φάρος ελπίδας για το υψηλής δυναμικότητας αλλά απαξιωμένο, σχολάζον ανθρώπινο κεφάλαιο της Ελλάδος. Ίσως καταφέρουν να αποσπάσουν την υγιή μάζα των Ελλήνων επιστημόνων και φοιτητών από τον τοξικό εναγκαλισμό του κομματικού κράτους και να τη απελευθερώσουν.
Στη Ελλάδα, το κόμμα που κυβερνάει φτιάχνει πανεπιστήμια-παράγκες για να βάλει τους δικούς του άχρηστους, τώρα που φεύγει με ελαφρά ή βαρύτερα πηδήματα.
Originally posted 2018-03-08 11:11:54.
