Ορθά παρατήρησε πρόσφατα ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριος Προκόπης Παυλόπουλος πως αν υπάρχει ακόμη Ελλάδα στην εποχή της τωρινής κρίσης είναι επειδή έχουμε την Εκκλησία και την Οικογένεια.
H Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί μακράν το σημαντικότερο παράγοντα κοινωνικής συνοχής στη μαραμένη χώρα. Κατά παράδοξο τρόπο όμως, λεπτομερής και συνεπής επιστημονική καταγραφή της συγκρότησης, λειτουργίας και συνεισφοράς της ελλαδικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο κοινωνικό επίπεδο δεν υφίσταται. Τα ημεδαπά δημόσια Πανεπιστήμια φαίνεται πως αποθαρρύνονται από το να τεκμηριώνουν την ύπαρξη αυτού του “ελέφαντα στο δωμάτιο”- σαν να μην μπορούν να δουν την πραγματικότητα κατάματα. Η κομματική δουλεία του πανεπιστημιακού προσωπικού στην Ελλάδα, καθώς και οι εκβιασμοί που υφίστανται οι αξιοπρεπείς Έλληνες επιστήμονες συμβάλλουν στην αυτοτύφλωση της κοινωνίας. Αποσιωπούμε τα κεφαλαιώδη. Γιγαντώνουμε τα ανύπαρκτα. Και κάνουμε επιστήμη της δεκάρας.
Ένα αξιοσημείωτο τμήμα των εθελοντικών δραστηριοτήτων κοινωνικής, κοινοτικής και οικογενειακής συνοχής, καθώς και πολιτιστικής ανάπτυξης στην αγροτική περιφέρεια και τα αστικά κέντρα διεκπεραιώνεται από τις κοινότητες στις ενορίες. Η ταύτιση της κοινότητας με την ενορία είναι κομβικής σημασίας δεδομένο για την αξιολόγηση της κοινωνίας των ενεργών πολιτών και τη σχέση της με την Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα. Η σύγχρονη κοινωνική θεωρία παραγνώρισε τη σημασία της Εκκλησίας στη συγκρότηση της κοινωνίας των πολιτών και επικεντρώθηκε σε εξωτικές και αυθαίρετες πολιτικολογίες. Θέση μου ανέκαθεν ήταν πως αυτό το παράδειγμα δεν είναι επιστημονικά αποδεκτό. Μεγάλο μέρος της κοινωνικοπολιτικής συμμετοχής στη χώρα διοχετεύεται μέσα από τα κανάλια της ενοριακής αλληλεγγύης και δεν αρθρώνεται με τις μορφές που συναντώνται σε άλλους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς σχηματισμούς, όπως μέσα από Μή Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς κοσμικού χαρακτήρα. Η εν Ελλάδι Ορθόδοξη Εκκλησία διαθέτει συγκροτημένη θεσμική και κοινωνική δομή αιώνων, σε αντίθεση με το νεαρό του σύγχρονου ελλαδικού κράτους και τις παθολογίες των ΜΚΟ. Το σύνολο των δραστηριοτήτων που διεκπεραιώνει σήμερα αποτελεί γι αυτήν συνέχεια μιας καλά εδραιωμένης παράδοσης και απολαμβάνει υψηλής κοινωνικής νομιμοποίησης διαχρονικά.
Η Εκκλησία – κάτι το οικουμενικό
Σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος: “Κατά τας νομικάς αυτών σχέσεις, η Εκκλησία της Ελλάδος, αι Μητροπόλεις, αι ενορίαι, μετά των Ενοριακών αυτών Ναών, αι Μοναί, η Αποστολική Διακονία, ο ΟΔΕΠ, το ΤΑΚΕ, το Διορθόδοξον Κέντρον της Εκκλησίας της Ελλάδος, είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Το Εκκλησιαστικόν Ορφανοτροφείον Βουλιαγμένης, ως και τα λοιπά εκκλησιαστικά καθιδρύματα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και των Μητροπόλεων, τα λειτουργούντα μέχρι της ισχύος του παρόντος και κεκτημένα νομικήν προσωπικότητα, είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου”. Στα παραπάνω νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου περιλαμβάνονται και οι κάθε είδους ναοί: ενοριακοί, ναοί ιδρυμάτων, νεκροταφείων, παρεκκλήσια και εξωκλήσια, με εξαίρεση ιδιωτικούς κτητορικούς ναούς, που δεν έχουν τεθεί σε κοινή λατρεία. Επίσης περιλαμβάνονται το Ιερό Κοινό του Παναγίου Τάφου, η Ιερά Μονή του Όρους Σινά, το Άγιον Όρος, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Η κρατούσα πρακτική επιτρέπει στην εν Ελλάδι Ορθόδοξη Εκκλησία να λειτουργεί και να νοείται ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Έτσι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι νομικό πρόσωπο μικτής φύσης.
Η Εκκλησία – κάτι κοινωνικό
Αυτή η παρουσία της Εκκλησίας στην παροχή υπηρεσιών γενικού συμφέροντος είναι θεσμοθετημένη με τον Καταστατικό Χάρτη και το Νόμο 590/1977. Στο άρθρο 2 αναφέρεται: “η Εκκλησία της Ελλάδος συνεργάζεται μετά της Πολιτείας, προκειμένου περί θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, ως τα
της φροντίδος δια την περίθαλψιν των δεομένων εν γένει προστασίας”. Στο άρθρο 10 παρ. 1, προβλέπεται η σύσταση Συνοδικής Επιτροπής με γνωμοδοτικές κυρίως αρμοδιότητες, «επί της κοινωνικής πρόνοιας και ευποιίας». Με τα άρθρα 46 και 47, συγκροτείται ο Οργανισμός Διοίκησης της Εκκλησιαστικής Περιουσίας (Ο.Δ.Ε.Π.), ο οποίος έχει γνωμοδοτικό κυρίως ρόλο «εις θέματα αξιοποιήσεως της καθόλου εκκλησιαστικής περιουσίας προς εξασφάλισιν των υλικών μέσων πραγματοποιήσεως των πνευματικών, κοινωνικών και φιλανθρωπικών σκοπών της Εκκλησίας» και καθορίζεται ο τρόπος εκποίησης των εκκλησιαστικών ακινήτων, τα οποία «εξυπηρετούν αμέσως ή εμμέσως την εκπλήρωσιν φιλανθρωπικών ή μορφωτικών σκοπών της Εκκλησίας της Ελλάδος ή νομικών προσώπων αυτής».
Αυτή η θεσμική πρόβλεψη ήρθε να εκφράσει τυπικά την τεράστια κοινωνική δυναμική της Εκκλησίας στη χώρα.
Πράγματι, το σύνολο των ενοριακών ναών της Εκκλησίας της Ελλάδος, ανέρχεται σε 7.870, ενώ σε περίπου 3.500 από αυτούς, λειτουργούν Ενοριακά Φιλόπτωχα Ταμεία. Υπάρχουν και δραστηριοποιούνται παραπάνω από 1.500 ενώσεις, ιδρύματα και φορείς που σχετίζονται με την εν Ελλάδι Ορθόδοξη του Χριστού Εκκλησία. Ο αριθμός των εθελοντών και οι δραστηριότητές τους είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστούν και σίγουρα το ενδεικτικό νούμερο των 30.000 είναι μικρό. Σωστά, αναφέρεται πως σε αυτό το νούμερο πρέπει να προστεθούν και τα εκατοντάδες χιλιάδες μέλη των Κατηχητικών Σχολείων.
Το συνολικό ποσόν των δαπανών όλων αυτών των φορέων της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπολογίστηκε σε περίπου 46 δισεκατομμύρια δραχμές το 2000, αλλά είναι σαφές πως αποτελεί κλάσμα του πραγματικού μεγέθους που μεταβάλλεται συν τω χρόνω.
Originally posted 2017-12-23 20:15:08.
