Η ελληνική γλώσσα –όσο κι αν είναι δημοφιλής χάρη στα αξεπέραστα έργα αναφοράς τής αρχαιότητας και τα δύο Νόμπελ λογοτεχνίας, στα σύγχρονα πανεπιστημιακά φόρα εντάσσεται στην ομάδα των λιγότερο διδασκόμενων γλωσσών. Πριν από μερικά χρόνια ωστόσο ξεκίνησε μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια στο Χάρβαρντ, η οποία αξίζει την προσοχή μας, καθώς επεκτείνεται σταδιακά σε ένα ευρύτερο φάσμα συνεργασιών με άλλες γλώσσες και λογοτεχνίες και επομένως μεταφέρει την ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία σε νέα «πεδία μάχης» και έκθεσης δημιουργώντας νέες ευκαιρίες ουσιαστικού διαλόγου.
Ιδρύτρια και ψυχή αυτής της προσπάθειας είναι η συγκριτολόγος καθηγήτρια Βασιλική Ράπτη, η οποία τον Ιανουάριο του 2014 ίδρυσε το «Εργαστήριο Μετάφρασης και Επιτέλεσης Ελληνικής Ποίησης και Θεάτρου» στο πλαίσιο των ελληνικών σπουδών στο Χάρβαρντ (Advanced Training in Greek Poetry Translation and Performance Workshop at Harvard).
Στο Εργαστήριο, εκτός από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, συμμετέχουν εξαρχής καταξιωμένοι μεταφραστές αλλά και επισκέπτες Νεοελληνιστές. Καθώς ένας από τους στόχους του Εργαστηρίου είναι η μελέτη σε βάθος της γλώσσας και της λογοτεχνίας μέσω της διαδικασίας της μετάφρασης, η πρακτική έχει συχνά συνδυαστεί με σεμινάρια θεωρίας της μετάφρασης από εξέχοντες θεωρητικούς. Η τεχνολογία έχει κάνει το θαύμα της καταργώντας την απόσταση και προσφέροντας ζωντανές εισηγήσεις και παρεμβάσεις μέσω διαδικτύου.
Σταθερός άξονας που επανέρχεται στο λογοτεχνικό έργο και την ακαδημαική δράση της ίδιας της Βασιλικής Ράπτη είναι η έννοια της ποιητικής του παιχνιδιού (ludic). Ένα παιχνίδι ανάλαφρο, που όμως η σοβαρότητά του λαμβάνει διαστάσεις ζωής και θανάτου. Ως εκ τούτου και το Εργαστήριο Μετάφρασης ελίσσεται σε μια ανοδική σπείρα όπου οι κανόνες του παιχνιδιού ενίοτε αλλάζουν αλλά το ίδιο το παιχνίδι – η αγάπη προς την Ελλάδα και την ελληνική γλώσσα- ποτέ. Πρώτος επίσημος καρπός του Εργαστηρίου είναι μια δίγλωσση έκδοση σε αγγλικά και ελληνικά με τίτλο «Light Breeze in Paradise – Ελαφρύ αεράκι στον Παράδεισο» της γερμανόφωνης Ρουμάνας Carmen-Francesca Banciua. Ένα βιβλίο ύμνος στην ελληνική ύπαιθρο: «Πρωινή διάθεση: …Η οροσειρά της Κορώνης αναδύεται μέσα από την πάχνη / Η θάλασσα βάζει τον πέπλο της. Κάτω από τον πέπλο, / το νερό κινείται με μύρια σκιρτήματα / και λικνίσματα. / Αυτές τις κινήσεις θέλω να απαθανατίσω. / Να τις περιγράψω. / Να τις βαπτίσω. / Να ανακαλύψω την αφηρημένη τους μορφή. / Να τις εκφράσω. / Να φτιάξω το κάθετί με λέξεις. / Ψάχνω.»
Στα αμέσως επόμενα σχέδια του Εργαστηρίου εντάσσεται η παρουσίαση στα αγγλικά του θεατρικού έργου του Νάνου Βαλαωρίτη -“Nightfall Hotel: A Surrealist Romeo and Juliet”- (Ξενοδοχείο «Η νύχτα που πέφτει»), καθώς και συμμετοχή σε εκδηλώσεις και διεθνή συνέδρια λογοτεχνίας και γλωσσολογίας.
Κοντολογίς, το Εργαστήριο λογοτεχνικής μετάφρασης — που λειτουργεί σε εθελοντική βάση και παράλληλα με το ανοιχτό στο κοινό ερευνητικό Σεμινάριο Ludics του Κέντρου Ανθρωπιστικών Σπουδών Mahindra του Χάρβαρντ το οποίο διευθύνει η Δρ. Ράπτη– έχει ρίξει τον σπόρο, στοχεύει σταθερά σε εκδόσεις νέας ελληνικής ποίησης και θεάτρου στο εγγύς μέλλον και ευελπιστεί σε διεύρυνση συνεργασιών και εμβάθυνση πνευματικών και πολιτισμικών ανταλλαγών.
Στόχος δικός μας είναι να συμβάλουμε στην ευρύτερη αναγνώριση και υποστήριξη τέτοιων προσπαθειών στις ΗΠΑ, τη στιγμή που οι ανθρωπιστικές επιστήμες και δη τα προγράμματα νέων ελληνικών σπουδών αγωνίζονται να επιβιώσουν.
Ευχαριστώ θερμά την καθηγήτρια Βασιλική Ράπτη για το χρόνο της και το υλικό που μου παραχώρησε. Για περισσότερες πληροφορίες: www.vassilikirapti.com/advanced–training–workshop και http://mahindrahumanities.fas.harvard.edu/content/ludics
Originally posted 2018-01-12 16:44:12.
