Οι Φιλιππαίοι είναι ορεινό χωριό του νομού Γρεβενών. Είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1.220 μέτρων στις πλαγιές του Σμόλικα και αποτελούν έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδας.
“Οι Φιλιππαίοι είναι ό,τι αληθινότερο έχουμε από την εποχή του Βασιλέα Φιλίππου του Β, πατρός του Μεγάλου Αλεξάνδρου”, σημειώνει ο Δρ. Ιωάννης Νασιούλας.
Οι Φιλιππαίοι αποτελούν έδρα κοινότητας και ο πληθυσμός τους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 179 κάτοικοι, οι οποίοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τον τουρισμό.
Στα δυτικά των Γρεβενών και σε απόσταση 34 χιλιομέτρων συναντά κανείς ένα από τα Κουπατσοχώρια, τους Φιλιππαίους. Ο οικισμός των Φιλιππαίων και ο οικισμός της Αετιάς αποτελούν την Κοινότητα Φιλιππαίων.
Η διαδρομή σε ασφαλτοστρωμένο και ανηφορικό , κατά το πλείστον δρόμο, μέσα από πυκνά δασοσκεπή μέρη βελανιδιάς , έχει ιδιαίτερο αισθησιακό , ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον.
Το άγρυπνο μάτι του αγέρωχου γρανιτένιου βράχου του Όρλιακα (λημέρι των Ζιακαίων) που στέκεται στο αριστερό μέρος του δρόμου , συντροφεύει τον ταξιδιώτη μέχρι το τέλος του. Σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από τα Γρεβενά περνά κανείς τη γέφυρα της Αετιάς. Δεξιά μένουν ακίνητοι δύο πελώριοι γρανιτένιοι επίσης βράχοι του Τσιούργιακα.
Πανέμορφο και επιβλητικό τοπίο με καταρράκτες και πυξάρια με εξαιρετική φυλλωσιά , δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και κάλος. Δίπλα κουρασμένο από τα χρόνια, κρυμμένο μέσα στα πυξάρια βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγιάς. Πολλοί επισκέπτες σταματούν ανάβουν κεράκι και ζητούν τη βοήθειά της.
Η αετοφωλιά της Αετιάς, δύο χιλιόμετρα πριν τους Φιλιππαίους, αποτελεί σήμερα πόλο έλξης τουριστών, κυνηγών και καλοφαγάδων, μια και διαθέτει ξενοδοχείο και ψησταριά.
Το χωριό Φιλιππαίοι είναι σκαρφαλωμένο σε μια πλαγιά του βουνού της Κουρούνας, απ΄ όπου σήμερα αγναντεύεις τις χιονισμένες κορυφές του Σμόλικα και της Βασιλίτσας με το φημισμένο χιονοδρομικό της κέντρο.
Γνήσιο Ελληνικό Μακεδονικό χωριό, το όνομα του “ΦΙΛΙΠΠΑΙΟΙ” , δόθηκε κατά πάσα πιθανότητα, από τον Φίλιππο, Βασιλέα της Μακεδονίας-. Τα ονόματα των κατοίκων έχουν προέλευση από την Αρχαία Ελληνική, Προχριστιανική και Χριστιανική εποχή, Φίλιππος, Αλέξανδρος, Ολυμπία, Ανδρομάχη, Ανδρονίκη, Λεωνίδας, Χαρίλαος, Οδυσσέας, Τηλέμαχος, Πηνελόπη, κτλ και πλείστα Χριστιανικά.
Το παλαιό χωριό ήταν χτισμένο στην βόρεια όχθη του ποταμού, απ’ όπου περνούσε ο δρόμος για τα ορεινά χωριά. Ο δρόμος αυτός ήταν παρακλάδι της Εγνατίας οδού, διέσχιζε τους βράχους του Τσιούργιακα και έφτανε στη Σαμαρίνα και απ’ εκεί στην Αλβανία.
Λόγου του δρόμου και της τοποθεσίας οι καταστροφές και οι λεηλασίες ήταν ανυπολόγιστες. Το γεγονός αυτό ανάγκασε τους κατοίκους να μεταφερθούν βορειότερα σε μια πλαγιά όπου θα έβρισκαν καταφύγιο και ηρεμία αλλά και προστασία της περιουσίας τους.
Το πότε καταστράφηκε ή εγκαταλείφτηκε το χωριό είναι άγνωστο. Είναι όμως επίσημα γνωστό ότι το χωριό ήταν τσιφλίκι του Τούρκου, Ραγήτ Μπέη υιού του Μεχμέτ Μπέη Χουσεΐν Μπέη κατοίκου Κόνιτσας. Το 1872 εξήντα επτά (67) Χριστιανοί κάτοικοι Φιλιππαίων αγόρασαν όλο το τσιφλίκι από τους κληρονόμους του παραπάνω Μπέη αντί του ποσού των 147.000 γροσιών. (Επίσημος μεταφρασμένος τίτλος αγοροπωλησίας υπάρχει στο αρχείο της Κοινότητας).
Κατά τον 18ο αιώνα οι ελάχιστοι κάτοικοι του χωριού, ενισχύθηκαν από Ηπειρώτες που αναζητούσαν καταφύγιο μη μπορώντας να αντέξουν την τυραννία των Τουρκαλβανών. Τα περισσότερα υφαντά και σκεύη των κατοίκων είχαν, πριν τον πόλεμο του 40 κατασκευή και προέλευση Ηπειρώτικη.
Πριν το 1940 το χωριό αριθμούσε, μόνιμους και παραχειμάζοντες, περί τους 1200 κατοίκους. Οι δύσκολες εποχές του πολέμου, της κατοχής και του εμφυλίου ανάγκασαν τους περισσότερους κατοίκους να εγκαταλείψουν το χωριό και να εγκατασταθούν στα Γρεβενά, σε χωριά του Θεσσαλικού κάμπου και αλλού.
Οι κάτοικοι της περιοχής μαρτυρούν πως από την Αετιά καταγόταν ο υπαρχηγός του Θεοδώρου Ζιάκα, Κυρίμης Απόστολος, ο οποίος συμμετείχε στην έξοδο του Μεσολογγίου.
Νότια των Φιλιππαίων περνάει το Φιλιππιώτικο ρέμα, συναντάει ανατολικότερα το Σμιξιώτικο και καταλήγουν μαζί στο Βενέτικο ποταμό. Οι Φιλιππιώτες υποστηρίζουν πως ο πρώτος οικισμός τους βρισκόταν χαμηλά στο ποτάμι. Μάλιστα μετά την πτώση του Σουλίου και του Μεσολογγίου μετοίκησαν στο χωριό και ομάδες από εκείνα τα μέρη, για να αποφύγουν τις επιθέσεις των αρβανιτών και τουρκαλβανών ληστών. Επί Τουρκοκρατίας οι Φιλιππαίοι και η Αετιά πλήρωναν χαράτσι στον Αλή Πασά.
Περίπου τρία χιλιόμετρα δυτικά από το σημερινό χωριό έχουν διαπιστωθεί, από επιφανειακά αρχαιολογικά ευρήματα, λείψανα αρχαίου οικισμού, που ήταν χτισμένος σ’ έναν ψηλό και οχυρό από τη φύση λόφο («Καστρί»), που υψώνεται στην αριστερή όχθη ενός παραπόταμου του Βενέτικου.
Η ονομασία του χωριού προέρχεται πιθανότατα από το Φίλιππο, βασιλιά της Μακεδονίας. Ο οικισμός βρισκόταν παλαιότερα κοντά σε δρόμο-παρακλάδι της Εγνατίας Οδού, αλλά λόγω των συχνών λεηλασιών οι κάτοικοι μετακινήθηκαν βορειότερα και πιο ορεινά.
Το χωριό ήταν τσιφλίκι του Τούρκου Ραγήτ Μπέη, αλλά το 1872 ορισμένοι κάτοικοι του χωριού αγόρασαν όλη την έκταση του χωριού. Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, ο πληθυσμός του χωριού αυξήθηκε, κυρίως από κατοίκους της Ηπείρου.
Μεταπολεμικά, ο πληθυσμός του χωριού άρχισε να μειώνεται, καθώς οι κάτοικοι μετακινούνταν στα Γρεβενά, στη Θεσσαλία και άλλες περιοχές.
Παραπομπές
Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (Έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 116-117. ISBN 960-7265-01-7.
Κοινότητα Φιλιππαίων: http://www.pindos-n.gr/cgs.cfm?areaid=13&id=32
Originally posted 2018-07-23 19:41:58.
