Στα 1687 ο Νεύτωνας διατύπωσε τον νόμο της βαρύτητας, σύμφωνα με τον οποίο «κάθε υλικό σώμα στο σύμπαν έλκει κάθε άλλο σώμα με δύναμη ανάλογη του γινομένου των μαζών τους και αντιστρόφως ανάλογη του τετραγώνου της απόστασης του κέντρου μάζας τους» (Encyclopedia Britannica), καθιστώντας απολύτως σαφή το ρόλο της απόστασης. Μεταφέροντας τον νόμο της φυσικής στη διαδικασία της μετανάστευσης και στους νόμους που τη διέπουν, μπορεί κανείς εν μέρει να εξηγήσει διαφοροποιήσεις στην ταυτότητα των Ελλήνων του εξωτερικού.
Ας θεωρήσουμε την Ελλάδα ως το ένα υλικό σώμα και τους ομογενείς των ΗΠΑ ως το έτερο σώμα. Είναι ξεκάθαρο ότι τη μεγαλύτερη ελκτική δύναμη την ασκεί η μαμά πατρίδα προς τα διεσπαρμένα παιδιά της, τα οποία – όμως – φέρουν μαζί τους τον πολιτισμό της: γλώσσα, θρησκεία, παραδόσεις και χαρακτηριστικοί τύποι συμπεριφοράς αποτελούν δείκτες της εθνοτικής τους ταυτότητας. Η έλξη που τους ασκεί η Ελλάδα αντικατοπτρίζεται στις γιορτές τους, στο φαγητό τους, στην ελληνόφωνη εκπαίδευση των παιδιών τους, και εντέλει διαμορφώνει την ταυτότητά τους ως Έλληνες της διασποράς.
Προχωρώντας στη μικροανάλυση, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συγκριτική μελέτη, έστω και ακροθιγώς, της ταυτότητας των Ελλήνων που κατοικούν στην ανατολική ακτή, φερ’ ειπείν στη Νέα Υόρκη και σε εκείνους που κατοικούν στη δυτική ακτή, φερ’ ειπείν στην Καλιφόρνια. Στην ανατολική ακτή η χρήση της αγγλικής γλώσσας στιγμές-στιγμές περνάει σε δεύτερη μοίρα. Επίσης, είναι απλό να βρει κανείς προϊόντα από τη μητέρα πατρίδα και το καθημερινό φαγητό της οικογένειας να παραμείνει πιστό στις παραδοσιακές συνταγές του αείμνηστου Τσελεμεντέ. Η ελληνόφωνη εκπαίδευση, παρά την καθοδική πορεία που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, ακόμη έχει να παρουσιάσει πρωινά, ελληνόφωνα σχολεία. Η εκκλησία από την άλλη μεριά έχει δημιουργήσει ισχυρές ενορίες, με πολιτιστική και εκπαιδευτική δράση. Σωματεία, οργανισμοί, σύλλογοι ενεργοί που αναζητούν, αν και κάποτε απέλπιδα, νέους λαμπαδηδρόμους.
Διασχίζοντας κανείς περί τις 10 πολιτείες, φτάνει δυτικά. Εδώ θα δυσκολευτεί να βρει ελληνικά προϊόντα, να μιλήσει αποκλειστικά ελληνικά, ή να ακούσει το Ευαγγέλιο στη μητρική. Το τελευταίο ελληνόφωνο, πρωινό σχολείο στη βόρεια Καλιφόρνια έκλεισε πριν μια δεκαετία. Τα υπάρχοντα απογευματινά σχολεία δυσκολεύονται να βρουν δασκάλους επαγγελματίες ή ακόμα και ελληνόφωνους. Η εστίαση μετατίθεται σταδιακά από την εκμάθηση της γλώσσας προς εκφάνσεις του πολιτισμού, στις οποίες δεν απαιτείται η γνώση της γλώσσας.
Η βαρύτητα έχει εξασθενήσει, καθώς τo υλικό σώμα που ασκούσε τη μεγαλύτερη έλξη βρίσκεται αρκετά μακριά πια. Επιπλέον, μεσολαβεί η τεράστια έκταση των Ηνωμένων Πολιτειών, που ασκούν με τη σειρά τους ισχυρή ελκτική δύναμη στους ομογενείς της δυτικής ακτής. Εκείνοι παραμένουν γειωμένοι, αλλά υπόκεινται και σε διαφορετικούς νόμους.
Τούτο δε σημαίνει ότι η ελληνικότητα των ομογενών της ανατολικής ακτής είναι υψηλότερης ποιότητας ή μεγαλύτερου μεγέθους. Η εφαρμογή του νόμου της βαρύτητας, όπως την επιχειρήσαμε, επισημαίνει κυρίως την ποικιλία στην έκφραση της εθνοτικής ταυτότητας, ακόμη και εντός της ίδιας χώρας υποδοχής. Λαμβάνοντας υπόψιν τις διαφορετικές συνθήκες που επηρρεάζουν αναπόδραστα τις μεταβλητές του φαινομένου, ευελπιστούμε να χτίσουμε γέφυρες επικοινωνίας ανάμεσα στην Άγρια Δύση και τον ελληνόφωνο κόσμο.
Εγγραφείτε στο Newsletter μας!
