Στα σανσκριτικά η λέξη Kutarka δηλώνει τον αρνητικό τρόπο σκέψης. Εκείνον που αντιδρά κατά κανόνα με το όχι, που αποστρέφεται την κατάφαση και οδηγεί σε ένα απώτατο επίπεδο στον μηδενισμό. Πολλοί άνθρωποι κατατρέχονται από τον εν λόγω τρόπο σκέψης. Παίρνουν αποφάσεις, αντλούν χαρά, αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και γενικότερα πορεύονται στη ζωή τους με γνώμονα αυτόν.
Ακόμα περισσότεροι χαρακτηρίζονται από την Tarka, τη σκέψη που σύμφωνα με τους Ινδούς διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις, που δεν έχει συγκεκριμένο σκοπό, που άγεται και φέρεται από τις παρορμήσεις της στιγμής, που δεν είναι ούτε ναι ούτε όχι, παρά εμφιλοχωρεί στα διάκενα που σχηματίζονται ανάμεσα στην απόλυτη κατάφαση και την κατηγορηματική άρνηση.
Τέλος υπάρχει και η λεγόμενη Vitarka, η θετική σκέψη, το μεγάλο ναι, που εκφράζει την ανοιχτότητα του ατόμου απέναντι στον κόσμο, την ήρεμη και σοφή αποδοχή, κτήμα και απόρροια μιας ανώτερης συνείδησης. Έχει να κάνει με την αγαπητική πρόσληψη της πραγματικότητας. Αποφεύγει τις συγκρούσεις. Δέχεται τον κόσμο όπως είναι.
Δυστυχώς όταν μιλάμε για λογοτεχνία και δη για σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, είμαστε αναγκασμένοι να προσφεύγουμε ως επί το πλείστον στην Kutarka, τον πρώτο τρόπο σκέψης, τον αρνητικό. Ειδικά αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, να μη χαϊδεύουμε αυτιά και να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους.
Γιατί όμως είμαστε “αναγκασμένοι” να εκφραζόμαστε με τους μελανότερους τόνους, οταν αναφερόμαστε στο συγκεκριμένο θέμα; Τόσα νέα βιβλία, τόσοι καινούργιοι λογοτέχνες, παρουσίασεις κάθε μερα, συνεντεύξεις, ανοίγματα της λογοτεχνίας μας στο εξωτερικό, γενιά της κρίσης που δείχνει τα δόντια της κτλ. Θα ‘λεγε κανείς ότι στις μέρες μας, όπως συμβαίνει και σε κάθε εποχή κρίσης (sic), σημειώνεται αναβρασμός καλλιτεχνικής δημιουργίας και συντελείται οργασμός παραγωγής κειμένου.
Κάτι τέτοιο δεν είναι ψέμα. Η νουνεχής κριτική μπροστά σε αυτόν τον συρφετό κειμένων μοιάζει να ξεθωριάζει, να μαραίνεται και στέκεται ανίκανη για οποιαδήποτε αντίδραση. Για ποιον λόγο να αντιδράσει άλλωστε; Η άρθρωση νηφάλιου κριτικού λόγου είναι καταδικασμένη να πνιγεί μέσα στη γενική οχλαγωγία. Εντούτοις η πολιτική ίσων αποστάσεων που έχουν επιλέξει να κρατούν πολλοί αρθρογράφοι προδίδει πνευματική νωθρότητα και συντελεί στην έλευση και επικράτηση μιας μετά – οργουελικής κυριαρχίας της μετριότητας. Μόνο στο θέατρο φαίνεται να ανθίσταται ακόμα ο κριτικός λόγος. Στη λογοτεχνία, στη μουσική και το σινεμά, έχει αντικατασταθεί από κακογραμμένα δελτία τύπου ή από κεκαλυμμένες μαρκετίστικες παρουσιάσεις.
Αν κάποιος άσχετος και άδολος αναγνώστης (λέμε τώρα) επιχειρούσε μια περιδιάβαση στους λειμώνες της σύγχρονης ελληνικής κριτικογραφίας, μέσα από τα δημοσιεύματα στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, θα έφτανε αβίαστα στο συμπέρασμα πως διανύουμε μια χρυσή λογοτεχνική εποχή. Σχεδόν ό,τι βγαίνει σήμερα είναι αριστούργημα. Επίσης έχουν κοπάσει παντελώς οι καυγάδες, οι λογοτεχνικές έριδες, οι δημόσιες αψιμαχίες και οι συγγραφικές κοκορομαχίες. Φτάνουμε σε σημείο να αναπολούμε ακραίες και καθόλου κόσμιες λογοτεχνικές συμπεριφορές όπως εκείνη του Γιώργη Ζάρκου ή του Κοτζιούλα με τα λιβελογραφήματά τους. Τουλάχιστον τότε κάτι ανακινούσε τα λιμνάζοντα ύδατα της λογοτεχνκής ζωής. Αλλά προφανώς τώρα όλοι έχουμε κατακτήσει την Vitarka που αναφέραμε παραπάνω και διάγουμε βίο φωτισμένο, ευδαίμονα και ήσυχο μέσα στην πνευματική μας νιρβάνα.
Τα τελευταία χρόνια, έχει καταλυθεί ουσιαστικά ο δημόσιος διάλογος. Αν δημοσιευτεί μια άποψη που έχει προθέσεις ανατρεπτικές απέναντι σε καθεστηκυίες αντιλήψεις, που θέλει να αναμοχλεύσει τα πνευματικά ειωθότα, συνήθως, μένει αναπάντητη, μετέωρη, αγνοημένη. Κανείς δεν δίνει σημασία. Κανείς δεν ασχολείται. Στη λογοχενική μας ζωή επικρατεί μια μακάρια σιωπή. Ένα γελοίο τακτ και μια πολιτική ορθότητα που κάνει τους πάντες να προσέχουν τα λόγια τους.
