Κυκλοφόρησε πρόσφατα η είδηση περί ενός σχολείου στην αμερικανική πολιτεία της Μασαχουσέτης (το δημόσιο λύκειο «Lawrence» της ομώνυμης περιοχής) το οποίο αφαίρεσε τα έπη του Ομήρου από το σχολικό πρόγραμμα, με την δικαιολογία ότι το περιεχόμενο είναι ρατσιστικό και σεξιστικό. Η είδηση απέκτησε μεγαλύτερη δημοσιότητα μετά από σχετικό άρθρο της εφημερίδας «Wall Street Journal», όπου πληροφορούμαστε πως λογοκρίθηκαν οι ραψωδίες του Ομήρου, μαζί με διάφορους κλασικούς και νεώτερους συγγραφείς, όπως οι Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Ναθαναήλ Χόθορν και Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ,.
Μάλιστα, το άρθρο περιέχει και δήλωση μιας καθηγήτριας αγγλικής φιλολογίας που εργάζεται στο εν λόγω σχολείο, η οποία δήλωση «πολύ υπερήφανη» που κόπηκε ο Όμηρος από την φετινή διδακτέα ύλη και στην συνέχεια αντέδρασε στην ερώτηση του αρθρογράφου της WSJ, χαρακτηρίζοντάς την «επεμβατική».
«ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων;»
Για την σχετική απόφαση του λυκείου, πέρα από τον οίκτο που προκαλεί η εργαλειοποίηση της μάθησης και η προσφορά των μαθητών ως θυσία στον βωμό της ιδεολογίας από τους αρχιερείς των κινημάτων της πολιτικής ορθότητας και τους παρατρεχάμενούς τους, δεν έχουμε να προσθέσουμε πολλά. Όποιος ενδιαφέρεται, ας ανατρέξει στην βαθμολογία του σχολείου για το 2020 (https://www.usnews.com/education/best-high-schools/massachusetts/districts/lawrence/lawrence-high-school-200405), όπου θα διαπιστώσει ότι κατέχει την 302α θέση ανάμεσα στα 345 λύκεια που βαθμολογήθηκαν στην πολιτεία της Μασαχουσέτης και κατατάσσεται στην 12,575η θέση ανάμεσα σε 17,792 σχολεία παναμερικανικά.
Να τονισθεί, επίσης, ότι όλη η σχολική περιφέρεια στην οποία ανήκει το λύκειο ετέθη υπό τον άμεσο έλεγχο της πολιτείας (σ.σ. στις ΗΠΑ τα σχολεία διοικούνται από την τοπική αυτοδιοίκηση) λόγω εξαιρετικά χαμηλής ακαδημαϊκής επίδοσης το 2012, όπου και παραμένει. Τώρα, εάν η ανάγνωση κλασικών κειμένων φταίει για τα χάλια του σχολείου και η αφαίρεσή τους θα δρομολογήσει κάποιου είδους ακαδημαϊκής «αναγέννησης» (sic), μένει να αποδειχθεί στην πράξη… Πάντως, για όποιον ενδιαφέρεται να συγκρίνει, το λύκειο «Boston Latin», το οποίο εφαρμόζει παραδοσιακό πρόγραμμα κλασικών σπουδών, με έμφαση στην διδασκαλία των λατινικών, βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στα κορυφαία σχολεία της ίδιας πολιτείας για δεκαετίες.
Εξ οικείων τα βέλη;
Βέβαια, η είδηση εδώ δεν βρίσκεται στο γεγονός ότι κάποιοι διδάσκοντες σε μια προβληματική σχολική περιφέρεια πιάνονται από τα μαλλιά τους σαν πνιγμένοι και τα βάζουν με τον Όμηρο. Βρίσκεται στο ότι ο Ελληνισμός – και δη η Ομογένεια των ΗΠΑ – τους κλείνει το μάτι ή τουλάχιστον στρουθοκαμηλίζει. Η ελληνική διασπορά της Αμερικής προβάλλεται συχνά για την οικονομική επιφάνεια ενός σεβαστού μέρους των μελών της και την υποτιθέμενη επιρροή που ασκεί στην Αμερικανική κοινωνία.
Πράγματι, όπως και στην Ελλάδα, οι περισσότεροι ομογενείς επιδιώκουν και καταφέρνουν να σπουδάζουν τα παιδιά τους. Νεώτερες γενιές ομογενών έχουν να επιδείξουν λαμπρές περγαμηνές, εκπροσωπούν επάξια το ελληνικό στοιχείο σε κορυφαίες θέσεις στον επιχειρηματικό, επιστημονικό, ακαδημαϊκό και πολιτικό χώρο. Αναφέρεται συχνά το γεγονός ότι κατατάσσονται ανάμεσα στις πρώτες θέσεις μεταξύ των εθνικών μειονοτήτων σε μορφωτικό επίπεδο και κατά κεφαλήν εισόδημα.
Η κατάσταση χωλαίνει σε κοινοτικό επίπεδο. Από το 2000, η ομογένεια μετρά μόνο απώλειες στον χώρο της παιδείας. Το ένα σχολείο κλείνει μετά το άλλο και δεν αντικαθίστανται, ούτε αυξάνονται ραγδαία οι εγγραφές στα εναπομείναντα σχολεία (μάλλον το αντίθετο). Ως ένα βαθμό, θα μπορούσαμε να δεχθούμε ότι κάποια σχολεία κλείνουν λόγω του αφελληνισμού των παλαιών γειτονιών όπου ζούσαν κάποτε οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες, πλην όμως, αυτό δεν εξηγεί γιατί δεν ανοίγουν καινούργια σχολεία στις γειτονιές όπου μετακομίζουν οι νέες γενιές.
Η ευθύνη βαραίνει την Ι. Αρχιεπισκοπή Αμερικής και τις κατά τόπους ενορίες, που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα υπέρ της ελληνικής παιδείας στις ΗΠΑ, αλλά δεν σταματάει εκεί. Παναμερικανικοί ομογενειακοί σύλλογοι, ομοσπονδίες και τοπικοί σύλλογοι δεν συνδράμουν στον απαιτούμενο βαθμό, ενώ επαγγελματικοί σύλλογοι σφυρίζουν αδιάφορα. Ακόμη και όσοι αντιτίθενται στο ισχύον ενοριοκεντρικό μοντέλο διοίκησης των σχολικών μονάδων δεν έχουν φροντίσει να καταθέσουν εναλλακτικές προτάσεις και να ξεκινήσει ένας σοβαρός δημόσιος διάλογος για την αναδιοργάνωση της ελληνικής παιδείας στις ΗΠΑ.
Αναμένοντας καινοτόμες προτάσεις και θαρραλέες προσεγγίσεις
Μετά λύπης, διαπιστώνουμε ότι και αυτό τούτο το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», το οποίο έχει ξεχωρίσει για την ευαισθησία του σε θέματα παιδείας και την έμπρακτη στήριξη που προσφέρει προς τα σχολεία, δεν μπόρεσε έως τώρα να αδράξει την ευκαιρία και να προχωρήσει τις απαραίτητες τομές.
Το ενδιαφέρον που έδειξε προ μερικών ετών περιορίστηκε δυστυχώς σε ένα μόνο σχολείο – το 12τάξιο του Αγ. Δημητρίου Αστορίας – το οποίο δεν χρειαζόταν άμεση διάσωση, εν αντιθέσει με άλλα σχολεία που είτε φυτοζωούν, είτε έχουν αναστείλει την λειτουργία τους και προσφέρονται για την δρομολόγηση νέων πιλοτικών προγραμμάτων.
Άλλωστε, η πρόταση του Ιδρύματος για τον Αγ. Δημήτριο δεν περιελάμβανε κάτι «πρωτοπόρο» για την διδακτέα ύλη και τις μεθόδους διδασκαλίας, αλλά αφορούσε κυρίως τα διοικητικά. Μαζί, όμως, με την προσέλκυση νέου δυναμικού στις σχολικές εφορίες, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό μάλιστα, η ομογενειακή παιδεία χρειάζεται μια καινοτόμα προσέγγιση προς την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού, καθώς η κλασική παιδεία δεν αναδεικνύεται στον απαιτούμενο βαθμό και τα σχολεία αυτά δεν αξιοποιούν την ειδοποιό διαφορά τους.
Αἰὲν ἀριστεύειν… μηδὲ γένος πατέρων αἰσχυνέμεν.
Η συστηματική διδασκαλία των αρχαίων και της γλώσσας του Ευαγγελίου δεν επιδιώκεται. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καν η τόλμη να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο, το οποίο θα κέντριζε το ενδιαφέρον όχι μόνο του ελληνικού στοιχείου, αλλά και πολλών ξένων που εκφράζουν θαυμασμό για την ικανότητα των Ελλήνων να διαβάζουν ιερά και κλασικά κείμενα από το πρωτότυπο.
Το ίδιο συμβαίνει με την σύνδεση των κειμένων αυτών – έστω σε μετάφραση – με τις διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού. Ο Επιτάφιος του Περικλέους, η Ιλιάδα, οι μύθοι, οι ομιλίες του ιερού Χρυσοστόμου αποτελούν σημαντικό μέρος της διδακτέας ύλης των ελληνικών σχολείων μας ή μήπως ανάλογα κλασικά αμερικανικά σχολεία έχουν ξεπεράσει τα ομογενειακά προ πολλού στην αξιοποίησή τους;
Γεγονός παραμένει, πάντως, ότι στις ιδεολογικές υπερβολές του κάθε λογής «δικαιωματιστή» που τάσσεται υπέρ της λογοκρισίας και της πολιτισμικής καταστροφής, με ζήλο και φανατισμό Ταλιμπάν, αυτή την στιγμή, είναι οι ξένοι και όχι οι Έλληνες που υπερασπίζονται εμπράκτως τον Όμηρο και τους λοιπούς Έλληνες συγγραφείς. Αντί να υπεραμυνόμεθα των αρετών της κλασικής παιδείας χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του «Boston Latin» ή του τάδε ή δείνα αμερικανικού σχολείου, θα έπρεπε να έχουμε χειροπιαστά παραδείγματα ομογενειακών σχολείων που θα μπορούσαν να επικαλεστούν όχι μόνο οι Έλληνες αλλά και μέλη της ευρύτερης αμερικανικής κοινωνίας.
Η απουσία επαρκών παραδειγμάτων μαρτυράει την αποτυχία στον τομέα αυτό. Πλην όμως, αυτό διορθώνεται. Φτάνει να υπάρχει η θέληση και ο κατάλληλος σχεδιασμός.
Με την σοφία της διάκρισης των Τριών Ιεραρχών οδηγό
Ο ελληνικός τύπος, που αντιδρά ακόμη σε ανοίκειες προσβολές του πολιτισμού μας όταν έρχονται από το εξωτερικό (για τον δούρειο ίππο του εσωτερικού εθνομηδενισμού, ούτε λόγος), καλά θα κάνει να ασκήσει έλεγχο και στους υπεύθυνους για την ελληνική παιδεία στο εξωτερικό και να πιέσει προς την λήψη αναγκαίων μέτρων.
Τέλος, επειδή πλησιάζει η εορτή των Τριών Ιεραρχών, θα αρκεστούμε στην εξής διαπίστωση. Οι Τρεις Ιεράρχες έδωσαν την κατευθυντήρια γραμμή διάσωσης και σεβασμού της πλούσιας κληρονομιάς του αρχαίου πολιτισμού, παρόλο που τα περισσότερα κείμενα βρισκόταν αντίθετα με τις θεολογικές πεποιθήσεις τους σχετικά με την πίστη. Εφάρμοζαν όμως και δίδαξαν εμπράκτως την διάκριση. Ας αναλογιστεί ο καθένας πόσο πιο «προοδευτικοί» και δίκαιοι υπήρξαν σε αντίθεση με τους σημερινούς αρχιερείς της ιδεοληψίας του δικαιωματισμού, που προτείνουν την διάλυση του πολιτισμού προς εξυπηρέτηση των προσωπικών τους πεποιθήσεων.
