Σύμφωνη με το πνεύμα της εποχής είναι μια τάση εργαλειοποίησης της λογοτεχνίας, που βλέπουμε να εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στον δυτικό κόσμο. Προσεγγίζουμε πλέον τα λογοτεχνικά κείμενα με πρόθεση να τα αποστάξουμε και να εξαγάγουμε τη χρησιμότητα πίσω από την αισθητική – πνευματική τους αξία. Δεν μας φτάνουν οι λογοτεχνικές αρετές, τα νοήματα, οι μυθοπλαστικοί μαίανδροι, η αισθητική συγκίνηση. Η πρακτική μας διάθεση εξεγείρεται. Θέλουμε να δούμε πως μπορεί να βελτιωθεί η ζωή μας με την ανάγνωση, μέσα από συνταγολόγια, απλές μεθοδόδους και κατανοητά βήματα.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που υπάρχουν βιβλία όπως το “Πως ο Προυστ μπορεί να αλλάξει τη ζωή” σας ή “Όσκαρ Ουάιλντ: 99 μαθήματα σοφίας για μια ευτυχισμένη ζωή εδώ και τώρα”, ή “60 Μαθήματα Ζωής από τον Δον Κιχώτη”, ή “Σαίξπηρ για ερωτευμένους: 72 μυστικά για να δίνει ο έρωτας φως στη ζωή μας κάθε μέρα”. Για να αναφερουμε μόνο κάποια ενδεικτικά. Έχει ενδιαφέρον το πως χρησιμοποιούνται οι αριθμοί στους περισσότερους από τους σχετικούς τίτλους. Υπαινίσσονται ότι η ωφέλεια είναι συγκεκριμένη, μετρήσιμη και άρα απτή. Τι άλλο θέλετε;
Τέτοιου είδους πραγματείες αυτοβελτίωσης που βασίζονται σε λογοτεχνικούς ογκόλιθους, θα πληθαίνουν όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός. Κάτι τέτοιο ενισχύεται από το εμπορικό αντίκτυπο του κάθε εγχειρήματος (από τον τίτλο και μόνο εγείρουν ερωτήματα και ερεθίζουν την περιέργεια του αναγνώστη – άσχετως αν τις περισσότερες φορές οι απαντήσεις που δίνονται παραπαίουν μέσα στα όρια της κοινοτοπίας), αλλά και από την αγωνία του κόσμου να βρει απάντηση στα προβλήματα που τον ταλανίζουν. Ποτέ άλλοτε η ανθρωπότητα δεν αναζητούσε τόσο μανιωδώς λύτρωση. Αλλά δεν μιλάμε πλέον για σωτηρία μεταφυσική, υπερβατική, τοποθετημένη σε ένα δυσδιάκριτο επέκεινα. Θέλουμε μια λύτρωση εδώ και τώρα, πρόσκαιρη, ανακουφιστική, καταπραϋντική και επιλήσμονα. Που ανταποκρίνεται στις καταναλωτικές μας ανάγκες. Που είναι ανέξοδη και δεν προϋποθέτει ρίσκα. Και τη βρίσκουμε στο φαγητό, στη διασκέδαση, στα σήριαλ, στα εύπεπτα αναγνώσματα κτλ.
Η προσφυγή στους κλασικούς είναι ένας εύκολος τρόπος να πετύχουμε τους σκοπούς μας. Διότι προσδίδουν εγκυρότητα και μια εσάνς αίγλης στην επιχειρηματολογία μας. Η δυναμη της στρεψοδικίας των ποπ μελετητών είναι τόσο μεγάλη και βασίζεται τόσο πολύ σε σαθρά σοφιστικά θεμέλια που δε θα μας εξέπληττε αν βλέπαμε και τίτλους του στυλ “Πως ο Ρεμπώ ή ο Μπωντλαίρ ή ο Καρυωτάκης μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας”. Δημιουργοί, δηλαδή, των οποίων το βασικό μέλημα δεν ήταν επ’ ουδενί να αλλάξουν τη ζωή τους ή τις ζωές των άλλων προς το θετικότερο.
Οι ωφελιμιστικές προσεγγίσεις στη λογοτεχνία – φαινόμενο της εποχής – είναι μοιραία άγονες, αφελείς, ρηχές, μονομερείς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κέρδος από την ανάγνωση δεν έχει συνήθως καμία χρηστική αξία, δεν μεταφράζεται σε υλικά οφέλη, δεν μετριέται με ανύσματα. Ποια είναι τα αληθινά θετικά του γνωρίσματα, είναι στο χέρι του κάθε αναγνώστη να τα ανακαλύψει.
Originally posted 2017-11-20 09:34:29.
