Σε λιγότερο από έναν χρόνο, η Αττική βίωσε δύο μεγάλες τραγωδίες με δεκάδες θύματα και εκτεταμένες καταστροφές από την ένσκηψη φυσικών καταστροφών, αλλά και σοβαρά λάθη του ανθρώπινου παράγοντα. Το περασμένο φθινόπωρο η περιοχή Μάνδρα θρήνησε για τον χαμό πάνω από 20 πολιτών της από τις φονικές πλημμύρες που την καταπόντισαν, ενώ στο Μάτι και τις γύρω περιοχές ο αριθμός των θυμάτων από την πυρκαγιά που ξέσπασε προ ημερών έχει ξεπεράσει τους 80 και αναμένεται να ανέβει κι άλλο.
Ο σεβασμός για την μνήμη των αδικοχαμένων συνανθρώπων μας και τον πόνο που σπαράζει την ψυχή των οικογενειών τους επιβάλλει να κρατηθεί ο απολογισμός της ανείπωτης αυτής τραγωδίας μακριά από κάθε μικροκομματική σκοπιμότητα, στην οποία, άλλωστε αναλογεί ένα σοβαρό μερίδιο ευθύνης. Όμως, ο ίδιος σεβασμός προϋποθέτει και επιτάσσει ως αναγκαία την διεξαγωγή μιας νηφάλιας και εκτεταμένης συζήτησης για τα αίτια των καταστροφών αυτών και τις ευθύνες τις πολιτείας στην αδυναμία ανάσχεσης της τραγικότερης τουλάχιστον έκφανσής τους, τις αδικοχαμένες ανθρώπινες ζωές.
Η είδηση για τα φοβερά συμβάντα στην Αττική μονοπώλησαν τα πρωτοσέλιδα των διεθνών ΜΜΕ, φανερώνοντας την τρομακτική δύναμη της φύσης και την αδυναμία του ανθρώπου μπροστά στο ξέσπασμα της θεομηνίας. Πλην όμως – κι εδώ έγκειται η τραγικότερη πτυχή των θλιβερών αυτών γεγονότων – μαζί με το σοκ και την έκπληξη μπροστά στην απώλεια τόσων ανθρώπινων ζωών σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, παραμένουν βασανιστικά τα ερωτήματα για το εάν μπορούσαν να είχαν σωθεί, έστω και κάποια από τα θύματα, από πρακτικές και ενέργειες που αφορούν στην κοινοτική μας οργάνωση και τις αντιλήψεις της κοινωνίας μας.
Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν
Πυρκαγιές και πλημμύρες ανήκουν στην σφαίρα των φυσικών φαινομένων που βρίσκονται έξω από τον απόλυτο έλεγχο του ανθρώπου. Ακόμη και σε κράτη που διαθέτουν πολύ πιο οργανωμένες υπηρεσίες, με πολύ περισσότερες δυνατότητες και εφόδια, η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων πρόκειται για δύσκολη υπόθεση. Για παράδειγμα, πολλές φορές, σε χώρες όπου οι δασικές εκτάσεις μοιάζουν ατελείωτες, πληροφορούμαστε για φωτιές που καίνε επί ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες. Τηρουμένων των αναλογιών, όμως, στην Ελλάδα, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές από τέτοιες καταστροφές μοιάζει υπερβολικά υψηλό και αυτό οφείλει να μας προβληματίζει (και εξοργίζει!) προ πάντων.
Κανείς δεν μπορεί να αποφανθεί ακόμη με σιγουριά εάν η φωτιά στην Ανατολική Αττική ήταν έργο ασύμμετρου πολέμου από ξένους παράγοντες, οικοπεδοφάγων εμπρηστών, βλάβης των καλωδιώσεων της ΔΕΗ ή αν πρόκειται για φυσικό φαινόμενο. Αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα όμως είναι πως σε οποιαδήποτε περίπτωση, ο δήμος Πικερμίου-Ραφήνας, όπως και η Μάνδρα το περασμένο φθινόπωρο, υπήρξε ευάλωτος εξαιτίας ανθρωπίνων λαθών και παραλείψεων.
Οι ειδικοί θα εξηγήσουν καλύτερα και πιο αναλυτικά για τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες, τους δρόμους-παγίδες που οδηγούσαν σε φονικά αδιέξοδα, τα αντανακλαστικά και την κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού… Για κάποιο σύντομο διάστημα, θα επαναληφθούν κάποιες γενικές επωδοί των ημερών για το πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής και την ανάγκη αναδάσωσης, ώσπου σιγά-σιγά να ξεχαστεί κι αυτή η τραγωδία μέσα στην ραστώνη των διακοπών και ο βουβός πόνος να μείνει μόνιμη συντροφιά των δύσμοιρων συγγενών, ενώ το πελατειακό κράτος θα ετοιμαστεί να ξαναμοιράσει την τράπουλα σε δυνάμει ψηφοφόρους, για να συνεχιστεί ο φαύλος κύκλος.
Είναι, καθώς φαίνεται, ίδιον του νεοέλληνα να επιλέγει να ζει επικίνδυνα και να μην μαθαίνει από τα λάθη του παρελθόντος. Ο εναγκαλισμός της κοινωνίας μας με τις πελατειακές σχέσεις και τα μικροκομματικά συμφέροντα απειλεί άμεσα πλέον όχι μόνο το μέλλον μας σαν συντεταγμένο κράτος, αλλά και την ζωή μας την ίδια! Δεν πάει άλλο και όσο αρνούμαστε να προσαρμοστούμε στην νέα αυτή πραγματικότητα, τόσο θα αυξάνεται ο αριθμός των θυμάτων που θρηνούμε κάθε λίγο και λιγάκι.
Αδήριτη ανάγκη εξάλειψης κομματοκρατίας και πελατειακών σχέσεων
Επειδή, όμως, τόσο η κυβέρνηση όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης βαρύνονται με παρόμοιες καταστροφές, που «έσκασαν στα χέρια τους» όσο κυβερνούσαν, η απλή αλλαγή κυβερνητών δεν θα μας απαλλάξει από τον επαναλαμβανόμενο αυτό εφιάλτη. Όσο δεν αλλάξει η νοοτροπία κυβερνόντων και κυβερνομένων, θα είμαστε έρμαια της δύναμης της φύσης, που μαζί με την ελλειπή πρόβλεψη εκ μέρους των αρχών, εξελίσσεται σε θανατηφόρο συνδυασμό.
Επειδή η αλλαγή που περιμένουμε τόσα χρόνια μοιάζει να μην μπορεί να έλθει εκ των έσω, θα πρέπει να επιβληθεί από τους απ’ έξω. Από όλους εμείς, δηλαδή, που παρέχουμε το «λάδι» και τα «καύσιμα» για να δουλεύει το σύστημα και ενίοτε καλούμαστε να πληρώσουμε και με «αίμα» όταν βραχυκυκλώσει και δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των εκτάκτων αναγκών.
Πρέπει πλέον οι πολίτες να μετέλθουν κάθε τεχνολογικό και οργανωτικό μέσον που προσφέρει η εποχή μας, ώστε να συστρατευθεί η κοινωνία εναντίον των πελατειακών σχέσεων που την απειλούν πια ευθέως.
Κι επειδή τα πάντα είναι θέμα παιδείας και η μάχη αυτή θα εξελιχθεί για κάποιο χρονικό διάστημα ώσπου να επικρατήσει η λογική ή να διαλυθούμε ολωσδιόλου, ενώ οι φυσικές καταστροφές θα εξακολουθούν να μας απειλούν διαρκώς, ας ξεκινήσουμε παράλληλα με κάποια πρακτικά βήματα αυτοπροστασίας: α) υποχρεωτικά μαθήματα σε σχολεία κάθε βαθμίδας για την προστασία από πυρκαγιές, β) τακτικές ημερίδες σε κάθε κοινότητα και δήμο για την προστασία των νοικοκυριών από φυσικές καταστροφές και αυτοψία της ρυμοτομίας και των κατασκευών από κλιμάκια, με δημοσιευμένα τα πορίσματά τους σε ανοικτή πλατφόρμα, γ) έλεγχος και επιβολή προστίμων από δημοτικές αρχές για την μη καθαριότητα περιβολιών και χωραφιών, με τα όποια έσοδα να διατίθενται σε ξεχωριστό ταμείο, αποκλειστικά για την ενίσχυση αντιπλημμυρικών έργων και ζωνών πυροπροστασίας.
