Συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την έναρξη της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης, που έχει προκαλέσει τεράστιο κόστος σε ζωές και χρήματα και για τις δύο χώρες. Παράλληλα, έχει επηρεάσει ολόκληρη την Ευρώπη και κατ’ επέκταση τον κόσμο όλο εξαιτίας της διατάραξης της εφοδιαστικής αλυσίδας και της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσαν οι εξελίξεις. Σε επίπεδο εδαφικής έκτασης και αριθμό στρατιωτών, πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους πολέμους των τελευταίων δεκαετιών, ο οποίος, με την σειρά του, οδηγεί σε σειρά ανακατατάξεων, αλλά και εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων σε διεθνές επίπεδο.
Σε τακτικό επίπεδο, η μαζική χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και άλλων όπλων, γνωστά ως drones, αλλά και η αμυντική θωράκιση εναντίον τους προϊδεάζουν τον τρόπο διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων από τούδε και στο εξής. Η Ελλάδα, ειδικά, θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την πτυχή, διότι η Τουρκία έχει επενδύσει στην μαζική παραγωγή μη επανδρωμένων όπλων και βρίσκεται αρκετά πιο μπροστά από την Ελλάδα στον τομέα αυτό. Δειλά-δειλά, η Ελλάδα έχει κάνει κάποια πρώτα βήματα, με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη «Αρχύτας» και «Γρύπας» να σχεδιάζονται και αναπτύσσονται, αλλά να αργεί ακόμη η μαζική παραγωγή και ενσωμάτωση τους στις κρατικές υπηρεσίες. Μαζί με τις διάφορες άλλες κινήσεις για την αναβάθμιση του αξιόμαχου των ενόπλων δυνάμεων, που είχαν παραμεληθεί σε επικίνδυνο βαθμό κατά την δεκαετία της οικονομικής κρίσης, θα πρέπει να ανακτήσει η χώρα το χαμένο έδαφος και σε αυτή την τεχνολογία αιχμής, διότι η απειλή από την Τουρκία, έστω και γονατισμένη από τους αλλεπάλληλους καταστροφικούς σεισμούς, είναι διαρκής.
Ανατροπές των αρχικών προβλέψεων
Επίσης, η σφοδρότητα των συγκρούσεων, χάρη στον εγκλωβισμό των ρωσικών δυνάμεων σε έναν σύνθετο αστικό πόλεμο και στην δύναμη των δυτικών όπλων, ακόμη και των φορητών, που έχουν προξενήσει μεγάλες ζημιές σε ρωσικά άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα, αποτέλεσε έκπληξη για πολλούς, οι οποίοι πίστευαν ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα έκαναν περίπατο και θα κατελάμβαναν το Κίεβο σε ελάχιστο καιρό. Αντιθέτως, μετά τα πρώτα μεγάλα εδαφική κέρδη που εξασφάλισε η Ρωσία στις αρχές του πολέμου, υπήρξε μια αξιοσημείωτη αντεπίθεση εκ μέρους της Ουκρανίας το περασμένο καλοκαίρι η οποία οδήγησε σε μερική επανάκτηση των καταληφθέντων εδαφών. Στην συνέχεια, η κατάσταση έχει παγιωθεί, χωρίς να έχει υπάρξει κάποια θεαματική μεταβολή στο μέτωπο, παρά την σφοδρότητα των συγκρούσεων και τις απώλειες που προξενήθηκαν αμφοτέρωθεν.
Ωμοίως, έκπληξη αποτέλεσε και η ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας, η οποία δεν έχει δείξει να επηρεάζεται από τις πολλαπλές κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση. Αν μη τι άλλο, οι κυρώσεις αυτές έδειξαν να έχουν μεγαλύτερες συνέπειες για τους ίδιους τους δυτικούς συμμάχους, ειδικά τις ευρωπαϊκές χώρες, που βρέθηκαν ανέτοιμες να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε εξαιτίας των κυρώσεων και της μειωμένης εισροής άφθονου και φτηνού ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ευτυχώς που ο φετινός χειμώνας υπήρξε εξαιρετικά ήπιος στην Γηραιά Ήπειρο, διαφυλάσσοντας έτσι τους κατοίκους από το εφιαλτικό σενάριο των κυκλικών διακοπών ηλεκτροδότησης και της αδυναμίας επαρκούς θέρμανσης των κατοικιών τους.
Η ενεργειακή κρίση φέρνει ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα
Ωστόσο, με την παύση των εχθροπραξιών να φαντάζει ακόμη πολύ μακρινό σενάριο και τον κίνδυνο να παγιωθεί η κατάσταση σε έναν διαρκή πόλεμο φθοράς ή ψυχρό πόλεμο να είναι ορατός, η κατάσταση με την ενέργεια δεν πρέπει να αφεθεί στην τύχη. Η νέα αυτή πραγματικότητα αναδεικνύει τεράστιες ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα, που έχει την δυνατότητα να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αναβάθμιση της γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής της αξίας. Επίσης, η ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων υδρογονανθράκων εντός της ελληνικής ΑΟΖ μπορεί να αποτελέσει «ευκαιρία του αιώνα» για την χώρα.
Μαζί με τις ευκαιρίες, όμως, υπάρχουν και οι προκλήσεις, οι οποίες συνήθως είναι αναλόγου μεγέθους. Η Τουρκία εργάζεται σταθερά και μεθοδικά εδώ και δεκαετίες με στόχο την αμφισβήτηση και εν τέλει υφαρπαγή του υποθαλάσσιου πλούτου της Ελλάδος. Πιστή στις μακροχρόνιες συνήθειές και πρακτικές της, όλα δείχνουν ότι θα επιχειρήσει να πραγματοποιήσει τις απειλές της. Άρα, το ζητούμενο είναι η ενίσχυση της ικανότητας αποτροπής εκ μέρους της Ελλάδος, καθώς και η ανάπτυξη της κατάλληλης στρατηγικής, διότι η Άγκυρα είναι ένας επικίνδυνος γείτονας που συνεχώς θα εγείρει αξιώσεις. Κάθε συμβιβασμός και παραχώρηση θα αποτελούν απλώς προσωρινό ανάχωμα, επιβεβαιώνοντας παράλληλα στην πράξη την επιτυχία των τουρκικών τακτικισμών και ανοίγοντας την όρεξη των Τούρκων για ολοένα και πιο τολμηρές διεκδικήσεις.
Διεθνείς συμμαχίες, λυκοφιλίες και κυνισμός
Πάνω απ’ όλα όμως, το κυριότερο συμπέρασμα που βγάζει κανείς είναι ότι στις διεθνείς συμμαχίες και τις σχέσεις «συμμάχων» και «εταίρων», κυριαρχεί ο κυνισμός και η υστεροβουλία. Κατά την διάρκεια ενός έτους εχθροπραξιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, η Δύση έχει φέρει τα πάνω κάτω στην προσπάθεια της να πλήξει την Μόσχα και να υπερασπιστεί το Κίεβο. Έχουν ξοδευτεί δισεκατομμύρια για την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας, που αν είχαν επενδυθεί νωρίτερα στην ανάπτυξη της χώρας, ενδεχομένως να είχαν εξαλειφθεί εν πολλοίς και οι αιτίες του πολέμου, ενώ παράλληλα, έχουν επιβληθεί σκληρές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας, παρά τον κίνδυνο της πρόκλησης ενεργειακής και επισιτιστικής κρίσης που θα επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο. Το αγέρωχο ύφος του Ουκρανού προέδρου και οι παράλογες απαιτήσεις του προκαλούν την ίδια απέχθεια με την συμπεριφορά του Ρώσου ομολόγου του, όμως ουδείς τολμά να του πει τα αυτονόητα.
Τι να πει η καημένη η Κύπρος, που κοντεύει να συμπληρώσει 50 χρόνια με τον κατοχικό στρατό του Αττίλα να καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα της, ως «ετώσιον άχθος αρούρης»; Γιατί ποτέ δεν έφθασαν οι δυτικές «ευαισθησίες» ως την Μεγαλόνησο και οι δυτικές κυρώσεις στην τουρκική οικονομία; Φαίνεται ότι οι Κύπριοι, παρότι πολίτες της ΕΕ, θεωρούνται λαός δεύτερης κατηγορίας… Η για να το θέσουμε αλλοιώς, τα συμφέροντα που διακυβεύονται στην Ουκρανία αφορούν την Δύση αμεσότερα.
Οι συμμαχίες ως πολλαπλασιαστή ισχύος
Σε κάθε περίπτωση, παρά το τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και οικονομικούς πόρους, οι ΗΠΑ μοιάζουν να έχουν κάνει την δουλειά τους. Υπέταξαν την Γερμανία, ξαναέβαλαν το ΝΑΤΟ στο κάδρο των διεθνών εξελίξεων και προκάλεσαν κάποια φθορά στην Ρωσία, το μπόι της οποίας μοιάζει πιο κοντό απ’ ότι πριν, ασχέτως της τελικής έκβασης του πολέμου. Το μέλλον του κ. Ζελένσκι θα κριθεί όταν του υποδειχθεί να προβεί στους όποιους αναγκαίους συμβιβασμούς και παραχωρήσεις για να τερματιστεί ο πόλεμος. Τότε, θα τον κρίνει η ιστορία και ο λαός του, αν καταφέρει και γλιτώσει από τους μέχρι σήμερα συμμάχους του, σε περίπτωση που δεν φανεί υπάκουος και πάρει στα σοβαρά τον ρόλο που υποδύεται.
Αυτό, ίσως, είναι το σπουδαιότερο δίδαγμα που πρέπει να αντλήσει η πολιτική ηγεσία του τόπου. Αφ’ ενός, είσαι όσο ισχυρός είναι και οι συμμαχίες σου, οι οποίες, όμως, πρέπει να στήνονται με γνώμονα το κοινό όφελος, διότι ειλικρινή φιλία και συμπαράσταση στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχει. Αφ’ ετέρου, οι «τσάμπα μάγκες» που αναδεικνύονται σε πολιτικούς αστέρες άνευ του σχετικού εκτοπίσματος, συνήθως υπηρετούν αλλότρια συμφέροντα. Στην περίπτωση τους, όταν έρθει η ώρα της κρίσεως, μηδένα προ του τέλους μακάριζε…
