Η μακροοικονομική δεν ήταν ποτέ τόσο συναρπαστική και τόσο αμφιλεγόμενη. Θα είχαμε εισέλθει σε μια νέα εποχή μαγικού χρήματος, σε ένα πλαίσιο που ονομάζεται “r <g” όπου r (για επιστροφή) υποδηλώνει την απόδοση (χωρίς κίνδυνο) αποταμίευσης και g (για ανάπτυξη) την ανάπτυξη της οικονομίας. Ο ρυθμός με τον οποίο δανείζεται η κάθε κυβέρνηση θα μπορούσε συνεπώς να είναι συνεχώς χαμηλότερος από το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας.
Αν όμως, αντίθετα, η σειρά αυτών των δύο ποσοτήτων είναι το αντίθετο, εάν το r είναι μεγαλύτερο από το g, το ποσοστό απόδοσης των χρηματοοικονομικών επενδύσεων ή του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερο από την ανάπτυξη της οικονομίας. Αυτό επιτρέπει σε όσους ανησυχούν για τις ανισότητες να ανησυχούν από τη διαρκή αύξηση του πλούτου σε σχέση με το εισόδημα και, συνεπώς, να υποστηρίζουν την αύξηση της φορολογίας του ιδιωτικού πλούτου και των εταιρειών, ώστε να μειωθεί η κλίμακα του φαινομένου του μισθώματος.
Το όλο παράδοξο είναι ότι οι καθησυχαστές (οι Κινέζοι) και οι ανησυχητές (αυτοί που εργάζονται με ταλέντο για ανισότητες) είναι αντικειμενικά σύμμαχοι στις συζητήσεις, για περισσότερες δαπάνες για την πρώτη και περισσότεροι φόροι για τη δεύτερη, ενώ βασίζονται σε διαμετρικά αντίθετα μακροοικονομικά θεμέλια. Για να διαλύσει αυτό το παράδοξο, οι ανησυχητές μας εξηγούν ότι δεν είναι ακριβώς το ίδιο r! Αναφέρονται τώρα στο rK, την απόδοση του Kapital με προσαρμοσμένο τον κίνδυνο. Σε αυτήν τη νέα έκδοση της εξίσωσης, το g είναι μικρότερο από rK. Αποδεικνύεται επομένως ότι είναι πιθανό να είναι καθησυχαστικό όσον αφορά το χρέος και να ανησυχούν για ανισότητες, χάρη στη μαγεία του r <g <rK.
Είναι αλήθεια; Ας παραδεχτούμε μία προσομοίωση “ad absurdum” ότι βρισκόμαστε πράγματι σε ένα εντελώς νέο καθεστώς, όπου μπορούμε να αναλάβουμε περισσότερα χρέη, ζητώντας παράλληλα περισσότερους φόρους επί του κεφαλαίου και των εταιρειών στην Ευρώπη. Ποιες είναι οι λογικές συνέπειες;
Πρώτα απ ‘όλα, εάν ήμασταν σε αυτό το σχέδιο, θα έπρεπε να βγούμε από εβδομήντα πέντε χρονών στην σύνταξη pay-as-you-go, τίποτα λιγότερο. Δεδομένου ότι είναι δυνατόν να επενδύσετε τις αποταμιεύσεις σας με ρυθμό rK μεγαλύτερο από την ανάπτυξη της οικονομίας, η κεφαλαιοποίηση είναι, όπως μας δίδαξε η μακροοικονομική ακολουθώντας τον Paul Samuelson, το καλύτερο σύστημα, όπως και στο παρελθόν το ιδιωτικό πρόσοδο του πατέρα Goriot. Ενώ όταν το “g> rK”, όπως συνέβαινε στα μεταπολεμικά χρόνια και τα μετα-πολεμικά χρόνια, το συνταξιοδοτικό σύστημα pay-as-you-go ήταν το καλύτερο, καθώς η ανάπτυξη της οικονομίας επέτρεψε καλύτερες αποδόσεις από τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις.
Αδύνατο; Οι οικονομολόγοι είχαμε πειστεί ότι αν η ανισότητα αντιστραφεί ποτέ, δεν θα μπορούσαμε ποτέ να επιστρέψουμε στην κεφαλαιοποίηση. Η μετάβαση ήταν αδύνατη, γιατί εκείνοι που συνέβαλαν προφανώς δεν θα παραιτούσαν ποτέ τα δικαιώματά τους σε συνεισφορές από τις μελλοντικές γενιές.
Αλλά εδώ έρχεται το αόρατο χέρι. Στη μαγική διαμόρφωση r <g <rK, είναι δυνατό και ακόμη και τρομερό: το κράτος θα μπορούσε να δανειστεί με χαμηλότερο κόστος κάθε χρόνο, ειδικά αρχικά το 13% του ΑΕΠ, για τη χρηματοδότηση τρεχουσών συντάξεων. Το δωρεάν χρέος χρησιμοποιείται για τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας εξαργύρωσης αυτών των δικαιωμάτων για να δοθούν υψηλότερες αποδόσεις στους εργαζόμενους του σήμερα που είναι οι συνταξιούχοι του αύριο.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για συνταξιοδοτικές εισφορές βάσει μισθών και άλλων κερδών. Με αυτά τα ανακτηθέντα ποσά, οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στις συντάξεις τους, επενδύοντας σε συνταξιοδοτικά ταμεία που θα έφεραν rK ετησίως, επομένως περισσότερο από ό, τι θα επέφερε η ανάπτυξη όπως στο τρέχον σύστημα. Για να αποφευχθούν γενικές επιπτώσεις ισορροπίας στα εν λόγω ποσοστά (το r μπορεί να αυξηθεί με χρέος και το rK μπορεί να μειωθεί με την αύξηση της εξοικονόμησης), αυτό θα πρέπει να γίνει σταδιακά, ας πούμε για δέκα χρόνια και κατά δέκατα. Αυτό θα ελαφρύνει μαζικά την επιβάρυνση των μισθών, θα χρηματοδοτεί μαζικά την προσφορά εταιρικού κεφαλαίου, θα αυξάνει τις νέες συντάξεις και, με το πάγωμα της πίτας, θα αυξάνει το ποσοστό ανάπτυξης της οικονομίας.
Μαγεία, σωστά; Είναι εντάξει να είστε ύποπτοι για τις ευκαιρίες, και σε αυτό το σημείο, εάν δεν συμφωνείτε με αυτόν τον συλλογισμό, το λογικό ερώτημα είναι, ποια είναι η ανισότητα που δεν επαληθεύεται;
Εάν είναι το πρώτο, r <g, αυτό είναι λάθος, τότε λογικά πρέπει να σταματήσουμε να παίρνουμε βαθιά χρέη. Έτσι δεν είστε καθησυχαστικοί. Εάν το δεύτερο, g <rK, είναι λάθος, τότε ουσιαστικά η αύξηση των ανισοτήτων πλούτου δεν είναι αξέχαστη, οπότε δεν ανησυχείτε.
Εάν αυτό σας ενοχλεί επειδή θέλατε να γίνετε μέρος και των δύο ομάδων ταυτόχρονα, σε μια συγκεκριμένη ηθική άνεση, ας το παραδεχτούμε και ότι αυτή η μαζική συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση δεν σας ευχαριστεί, είναι επειδή νομίζετε ότι το παρών οικονομικό ευρωπαϊκό μοντέλο πρέπει να συνεχιστεί.
Ωστόσο, αυτό το σύστημα παράγει ανισότητες.
Οι υπάλληλοι και άλλα νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος μπορούν να δημιουργήσουν μια συμπληρωματική σύνταξη με το ποσοστό rK> g χάρη στις αποταμιεύσεις τους. Οι μισθωτοί μεσαίας τάξης και οι εργαζόμενοι που εργάζονται στο μπλε γιακά έχουν να κάνουν με τη χαμηλότερη απόδοση στην ανάπτυξη μέσω συντάξεων pay-as-you-go. Ίσως θελήσετε τότε να αυξήσετε τις συνταξιοδοτικές εισφορές για να καλύψετε τη διαφορά ή να αυξήσετε την ηλικία συνταξιοδότησης, αλλά αυτό είναι ήδη αυτό που απαιτείται για την καλύτερη εξισορρόπηση του τρέχοντος συστήματος οικονομικά με τις αποδόσεις του με βάση την αδύναμη ανάπτυξη.
Ας εξαλείψουμε τις άλλες άμεσες αντιρρήσεις: το rK δεν θα ήταν ομοιόμορφο, οι πλούσιοι μπορούν να φέρουν τον κίνδυνο και επομένως να έχουν υψηλότερες αποδόσεις και οι φτωχοί δεν θα ήξεραν πού να επενδύσουν και να αντιμετωπίσουν σημαντικά έξοδα διαχείρισης. Από τη μία πλευρά, μιλάμε για ένα διορθωμένο ποσοστό κινδύνου εδώ, οπότε οι υψηλότερες αποδόσεις είναι πράγματι πιο επικίνδυνες. Εάν οι πλουσιότεροι μπορούν να πάρουν υψηλότερα ποσοστά, αυτό οφείλεται επίσης στο ότι είχαν ταλέντο (Musk, Gates, Bezos).
Το rK ήταν υψηλό (αλλά κανείς δεν ήξερε ποιες εκ των προτέρων). Χωρίς να φτάσετε μέχρι και τους δισεκατομμυριούχους, εάν για παράδειγμα σας προσφέρονται κρατικά ομόλογα Ινδίας με 8% ετησίως, αυτό οφείλεται στον κίνδυνο. Όσον αφορά τα έξοδα διαχείρισης, η κεφαλαιοποίηση δεν εμποδίζει τη συγκέντρωση: 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι που ενώνονται μπορούν να διεκδικήσουν καλύτερα από το ανώτερο στέλεχος έναντι του τραπεζίτη του. Ότι η κοινωνία των πολιτών αρχίζει να προσφέρει σύγχρονα συνταξιοδοτικά ταμεία και να διαφοροποιεί τις επενδύσεις. Τέλος, υπάρχει ένας κίνδυνος που είναι δύσκολο να ασφαλιστεί, εγγενής στην κεφαλαιοποίηση: τι γίνεται αν καταρρεύσουν τα χρηματιστήρια ή στο μέλλον τα ψηφιακά νομισματικά χρηματιστήρια;
Σε αυτό το σημείο, κάθε επιχείρημα που αποσκοπεί στην κριτική της συνταξιοδοτούμενης συνταξιοδότησης πρέπει να παραδεχτεί ανυπόμονα ότι ίσως μόλις ληφθεί υπόψη ο κίνδυνος, το rK δεν είναι τόσο υψηλό και επομένως ότι ο κόσμος δεν είναι τόσο απλός. Είναι ακόμη πιθανό το rK να διορθωθεί για τον κίνδυνο να συγκλίνει σε r, το ποσοστό χωρίς κίνδυνο. Στην πραγματικότητα, αυτό ακριβώς προβλέπει η θεωρία. Αυτό μπορεί να είναι ψευδώς προσωρινά, αλλά η οικοδόμηση ενός μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης σε μια παρατήρηση που απορρίπτεται από τη θεωρία και ακόμη και η κοινή λογική είναι ένα επικίνδυνο στοίχημα: η αρχή της προφύλαξης είναι παντού εκτός από τη διαχείριση των Ευρωπαϊκών ελλειμμάτων μας. Η οικονομική ιστορία, ωστόσο, είναι γεμάτη από δύσκολες επιστροφές.
Οι αντίπαλοι της εγκατάλειψης της σύνταξης μας λένε ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι σε τριάντα χρόνια θα έχουμε ακόμα rK> g. Φυσικά, όχι περισσότερο από το ότι είμαστε σίγουροι ότι το r <g είναι βιώσιμο, η προϋπόθεση για το χρέος με σαφή συνείδηση όταν οι θεσμικές προβλέψεις δεν είναι ήδη πολύ καλές μετά από έξι μήνες. Και ας μην ξεχνάμε ότι οι περιβαλλοντικές προοπτικές και σε κάθε περίπτωση οι οικολόγοι μας ενθαρρύνουν να μειώσουμε ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη. Η κοινή πλατφόρμα μεταξύ των κεϋνσιανών (r <g), η αριστερή εχθρική για επιστροφή κεφαλαίου (ας μειώσουμε το rK μέσω φόρων) και οι περιβαλλοντολόγοι (ας χαμηλώσουμε το g) θα πρέπει να εξαλείψουν πολλές αντιφάσεις.
Αυτό το άρθρο σίγουρα δεν επικαλείται την εγκατάλειψη αυτής της όμορφης αρχής της διανομής, αλλά για να εξελιχθεί σύμφωνα με τις συνθήκες ανάπτυξης και επιτοκίων. Εάν ήταν πιθανό ότι η επερχόμενη εκστρατεία επανεκκίνησης είναι μια ευκαιρία να σκεφτούμε πραγματικά το μέλλον, προτείνοντας τη βελτίωση των μελλοντικών συντάξεων μέσω ενός καλύτερου συνδυασμού διανομής και κεφαλαιοποίησης. Από τη μια γενιά στην άλλη , αφού θα συνεισφέραμε λίγο περισσότερο για τον εαυτό μας. Αυτό θα μας ανάγκαζε να ξεκαθαρίσουμε τις σιωπηρές και μερικές φορές αντιφατικές διανοητικές μας αναπαραστάσεις, θα ανάγκαζε τα διάφορα συστατικά της αριστεράς να βγουν από τις ριζοσπαστικές τους θέσεις ή τις συμμαχίες που εξαναγκάστηκαν από τον τριγωνισμό στις υποκείμενες υποθέσεις τους και, ποιος ξέρει, ότι μπορεί να το καταστήσει δυνατό – να “προωθήσουμε λογικούς προοδευτικούς”. Αυτή η συζήτηση για τα μαγικά χρήματα και τις συντάξεις είναι ίσως μια τρομερή πνευματική και πολιτική αφετηρία.
Originally posted 2021-04-19 23:17:37.
