Στις γιορτές των Χριστουγέννων τα πρώτα φυτά που έρχονται στο μυαλό μας, εκτός από το Έλατο, είναι τα Αλεξανδρινά (Χριστολούλουδο), το Αρκουδοπούρναρο (Ίληξ, Oυ) και Γκι (Ιξός).
Αλεξανδρινό ή Χριστολούλουδο
Η Ποϊνσέτια (Euphorbia pulcherrima), γνωστή ως Αλεξανδρινό, Αστέρι της Βηθλεέμ ή και Χριστολούλουδο, σηματοδοτεί την έλευση των Χριστουγέννων, επειδή ανθίζει αυτήν την εποχή (όταν οι μέρες γίνονται μικρότερες).
Το λουλούδι πήρε το όνομά του το 1893 προς τιμήν του τότε Αμερικανού πρέσβη στο Μεξικό, του Joel Roberts Poinsett (1779 – 1851), ο οποίος, θαμπωμένος από την ομορφιά του, το έφερε στους κήπους των ΗΠΑ το 1829.
Αιώνες πριν οι Αζτέκοι θεωρούσαν την Ποϊνσέτια σύμβολο της αγνότητας και τη χρησιμοποιούσαν σαν φαρμακευτικό φυτό για τον πυρετό. Πίστευαν επίσης ότι τα φύλλα της βάφτηκαν κόκκινα από το αίμα μιας θεάς, της οποίας η καρδιά ράγισε από αγάπη.
Υπάρχει και άλλο ένα λουλούδι, το οποίο επίσης ονομάζεται Αστέρι της Βηθλεέμ: το άνθος αυτό έχει συνδεθεί με το άστρο που οδήγησε τους Τρεις Μάγους στη φάτνη. Όμως πρόκειται για ένα φυτό ανοιξιάτικης ανθοφορίας. Η επιστημονική ονομασία του – Ornithogalum umbellatum (ορνιθόγαλο). Είναι ενδημικό φυτό στην περιοχή της Μεσογείου, αλλά εγκλιματισμένο στη Βόρεια Αμερική και καλλιεργούμενο σε κήπους.
Ιξός ή Γκι
Το επίσημο βοτανικό του όνομα είναι Βίσκον (Viscum album). Στην Ελλάδα το λένε μελά και ιξός (ιξίαν ο Θεόφραστος), καθώς στις πόλεις έχει πολιτογραφηθεί με το γαλλικό όνομα Gui (Γκι/Γκυ), που σημαίνει δεντράκι.
Πρόκειται για ένα γνωστό αειθαλή θάμνο που ζει παρασιτικά στους κλώνους και στους κορμούς των δέντρων, συμπεριλαμβάνοντας τα έλατα. Μάλιστα, διάφοροι λαϊκοί μύθοι και θρύλοι αναφέρονται για την ημιπαράσιτη αυτή φυτική μορφή του. Οι αρχαίοι (ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός, ο Πλίνιος, όπως και οι νεότεροι γιατροί) αναφέρουν τη θεραπευτική του ιδιότητα για την επιληψία – στις επιληπτικές κρίσεις.
Οι Κέλτες το θεωρούσαν ιερό φυτό με μαγικές ιδιότητες. Ο αρχιερέας των Δρυΐδων έκοβε με χρυσό μαχαίρι κλαδιά ιξού και τους βουτούσε στο νερό που ευλογούσε, το οποίο, όπως νόμιζαν, έφερνε την ευτυχία.
Οι Άγγλοι, οι Βορειοευρωπαίοι και οι Αμερικανοί το θεωρούν γούρι και την περίοδο των Χριστουγέννων το κρεμούν έξω από τις πόρτες τους για να διώξει την κακοδαιμονία και να τους φέρει τύχη. Και όχι μόνο – το Γκι είναι σύμβολο της ειρήνης, της ευημερίας και της αγάπης: τα Χριστούγεννα οι ερωτευμένοι σπεύδουν να φιληθούν κάτω από τα κλαδιά του για να εξασφαλίσουν αιώνια ευτυχία και γονιμότητα.
Στην Ελλάδα συνήθως το κρεμάμε στις πόρτες για να φέρει καλοτυχία και να διώξει την γρουσουζιά τα Χριστούγεννα και το Νέο Έτος.
Αρκουδοπούρναρο, Ίληξ ή Ου
Στο γένος Ίληξ (Ilex aquifolium) ταξινομούνται τουλάχιστον 300 είδη φυλλοβόλων και αειθαλών δέντρων και θάμνων που κατάγονται από τις χώρες της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Δυτικής Ασίας. Είναι χαρακτηριστικό φυτό των Χριστουγέννων καθώς αυτές τις μέρες οι αγορές γεμίζουν από κομμένα κλαδιά του, γεμάτα με κόκκινους καρπούς.
Στην Ελλάδα είναι γνωστό επίσης και ως Αρκουδοπούρναρο (Αρκουδοπούρνι) και Ήμερο πουρνάρι, επειδή το σχήμα των φύλλων του είναι όμοιο με τα φύλλα του πουρναριού, όμως πολύ μεγαλύτερα στις διαστάσεις του. Το λένε ακόμα και ελαιόπρινο, λιόπρινο, καθώς και λαύρο: ίσως από το επιστημονικό όνομα της δάφνης (Laurus), με τα φύλλα της οποίας μοιάζει επίσης με τη διαφορά, ότι τα φύλλα του είναι αγκαθερά και ανώμαλα. Οι καρποί του Ίληξ είναι τοξικοί, όπως και του Γκι, και τα φύλλα του περιέχουν τεράστιες ποσότητες καφεΐνης.
Οι Γάλλοι το ονομάζουν Houx (Ου). Θεωρείται άγιο φυτό των Ευρωπαίων και αποτελεί κλασικό θέμα στις γιορτινές κάρτες.
Για τους Δρυίδες ήταν ένα φυτό ξεχωριστής σημασίας, όπως και το Γκι: αντιπροσώπευε με τους κόκκινους καρπούς του το ιερό αίμα της θεάς τους.
Στη χριστιανική παράδοση οι καρποί του συμβολίζουν το αίμα του Ιησού και πιστεύεται ότι φύτρωνε σε κάθε πατημασιά του. Λέγεται, μάλιστα, ότι ένας θάμνος του Ου έκρυψε τον Ιωσήφ, τη Μαρία και το Θείο Βρέφος στη φυγή τους προς την Αίγυπτο. Γι’ αυτό και η Παναγία το ευλόγησε να είναι πάντα καταπράσινο και να συμβολίζει την αθανασία.
Η χρήση του Ίληξ (Ου) στη σύγχρονη εποχή, σαν στολίδι του σπιτιού, θεωρείται ότι προσελκύει καλοτυχία, ειρήνη και χαρά, συμβολίζοντας την απόλαυση, τον εορτασμό και την ευθυμία.
