Στο άρθρο της περασμένης Τετάρτης, τονίσαμε τον καταλυτικό ρόλο που μπορεί να παίξει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στην προαγωγή της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό, ιδίως με τη δημιουργία ενός πειραματικού σχολείου. Το σχολείο αυτό θα μπορέσει να καθιερώσει και να διαδώσει σύγχρονες πρότυπες μεθόδους που θα ενισχύσουν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού στη διασπορά. Με την κίνηση αυτή, το ΙΣΝ θα έχει κυριολεκτικά συντελέσει έναν σπουδαιότατο άθλο στον χώρο της ελληνικής πολιτιστικής διπλωματίας, εξυπηρετώντας ζωτικής σημασίας ανάγκες για τον οικουμενικό ελληνισμό.
Ποια όμως είναι τα στοιχεία εκείνα που θα αποτελούν την ειδοποιό διαφορά του εν λόγω σχολείου του ΙΣΝ όταν συγκριθεί με τα υπόλοιπα που λειτουργούν, π.χ. στην Αμερική, αυτήν τη στιγμή; Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα θα πρέπει να κομίζει μια νέα πρόταση-αντίληψη για τη μετοχή στην ελληνική παιδεία (γλώσσα και πολιτισμός), η οποία θα πρέπει λογικά να χαρακτηρίζεται από τα εξής γνωρίσματα.
Πρώτον, θα συνδυάζει τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας με την διδακτέα ύλη του γενικού προγράμματος μαθημάτων. Δηλαδή, αντί να διδάσκεται η ελληνική ως ξένη γλώσσα για μία διδακτική ώρα την ημέρα, όπως συμβαίνει σήμερα στην Αμερική, θα χρησιμοποιείται μεθοδικά και σχεδιασμένα και για τη διδασκαλία των υπολοίπων μαθημάτων του σχολικού προγράμματος, για τουλάχιστον το ήμισυ της ημέρας. Με τη διδασκαλία μαθημάτων όπως ιστορία, μαθηματικά, θετικές επιστήμες και τεχνολογία στα ελληνικά, η αντίληψη των μαθητών για τη σημασία της γλώσσας αναπόφευκτα θα αλλάξει. Αντί να αποτελεί αγγαρεία στη χειρότερη περίπτωση ή έστω κάποιο επουσιώδες μάθημα που τους επιβάλλεται για λόγους ιδεολογικούς ή νοσταλγίας, θα εκτιμηθεί ως εργαλείο που τους εξασφαλίζει την εισδοχή και μετοχή σε πολύτιμες γνώσεις, δημιουργική χαρά και σχέσεις κοινωνίας.
Μέσω της ελληνικής θα μελετώνται τομείς που θα αποτελέσουν το μελλοντικό αντικείμενο των πανεπιστημιακών σπουδών και της επαγγελματικής σταδιοδρομίας των μαθητών. Επίσης, επειδή ο κάθε μαθητής έχει διαφορετικές δεξιότητες και προτιμήσεις, η χρήση της ελληνικής σε όσο το δυνατόν ευρύτερη γκάμα μαθημάτων θα τους επιτρέψει να συνδέσουν τη χρήση της ελληνικής με γνωστικά πεδία όπου ήδη εμφανίζουν κάποιο ενδιαφέρον ή έφεση.
Θα τους γλιτώσει, επίσης, από την πλήξη που απειλεί τη συνοχή του μαθήματος εξαιτίας της αποκλειστικής προσέγγισης της γλώσσας μέσα από τη γραμματική (κάτι που δεν συνηθίζεται στην Αμερική, ούτε στη διδασκαλία των αγγλικών) και τα αναγνωστικά (τα οποία καταντούν ενίοτε βαρετά, ώσπου ο μαθητής να αναπτύξει τις γλωσσικές ικανότητες να διαβάζει πιο ενδιαφέροντα λογοτεχνικά κείμενα).
Το μοντέλο αυτό ήδη εφαρμόζεται επιτυχώς εδώ και δεκαετίες από τους Γάλλους, στις κατά τόπους γαλλικές σχολές (πρβλ. Lycée Français de New York) και είναι απόλυτα συμβατό με την αμερικανική εκπαιδευτική νομοθεσία. Επίσης, πολλά νέα ημικρατικά σχολεία (charter schools) που ιδρύονται στην Αμερική υιοθετούν αυτό το μοντέλο, κάνοντας δίγλωσση εκπαίδευση με την ταυτόχρονη παρουσία δύο δασκάλων στην ίδια αίθουσα.
Άλλωστε, ακαδημαϊκές έρευνες που διεξήχθησαν στον Καναδά επάνω σε δίγλωσσα προγράμματα εκπαίδευσης (πρβλ. έρευνες των Wallace Lambert και Fred Genesee) έδειξαν ότι η παράδοση της διδακτέας ύλης μέσω της «αδύναμης» γλώσσας των μαθητών όχι μόνο βελτίωσε το επίπεδο της γλωσσομάθειάς τους, αλλά και δεν επηρέασε αρνητικά τις επιδόσεις τους στο συγκεκριμένο μάθημα, ούτε στο ελάχιστο. Αντιθέτως, προς μεγάλη έκπληξη των ερευνητών, οι διδασκόμενοι στην αδύναμη γλώσσα έγραψαν καλύτερα στα συγκεκριμένα μαθήματα από τους διδασκόμενος στη μητρική γλώσσα τους, προφανώς επειδή έπρεπε να διαβάσουν την ύλη ακόμη πιο προσεκτικά για να την εμπεδώσουν.
Άλλη μια σπουδαία τομή που θα μπορούσε να εισάγει το πειραματικό σχολείο αυτό είναι η καθιέρωση της διδασκαλίας των αρχαίων από τις τάξεις του δημοτικού, κυρίως υπό μορφή παιγνιδιού. Υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες μέθοδοι για τη διδασκαλία των αρχαίων σε αρχάριους, οι οποίες κερδίζουν τον μαθητή εφιστώντας την προσοχή του στην εξέλιξη της ενιαίας γλώσσας μας, τη χρήση ελληνικών λέξεων από ξένες γλώσσες, την ετυμολογία των λέξεων, τη χρήση αρχαίων τύπων και τη δημιουργία παραγώγων στη νεοελληνική διάλεκτο, κτλ. Εκπαιδευτικοί όπως ο φιλόλογος Αντώνης Αντωνάκος ή ο δάσκαλος Δημήτρης Νατσιός έχουν ήδη μοιραστεί αξιόλογες εμπειρίες και έχουν γράψει άρθρα και εγχειρίδια με πολλά ωραία παραδείγματα.
Φυσικά, το πειραματικό σχολείο αυτό θα μπορούσε, επίσης, να γίνει η κινητήριος δύναμη για τη διοργάνωση μιας ελληνικής πολιτιστικής ολυμπιάδας, που θα φέρνει σε τακτική επαφή Έλληνες και φιλέλληνες από όλη την Αμερική. Με τον τρόπο αυτό, ο ρόλος του σχολείου αυτού, ως πρότυπο ελληνοαμερικανικό εκπαιδευτικό ίδρυμα, θα μπορούσε να αναγνωριστεί τόσο στους κόλπους της ομογένειας, όσο και στην ευρύτερη κοινωνία.
Έτσι, με το «ειδικό βάρος» που θα αποκτούσε, θα μπορούσε να συνδράμει στην προώθηση των αναγκαίων αυτών εκπαιδευτικών τομών και σε άλλα ημερήσια ελληνοαμερικανικά σχολεία, μεταλλάζοντας ριζικά το πρόγραμμα διδασκαλίας προς το καλύτερο, ενώ θα καταξίωνε και τη σημασία της ελληνικής παιδείας στην ευρύτερη αμερικανική κοινωνία. Με τις επιτυχίες που θα σημειώνουν οι μαθητές του σχολείου αυτού και τις σχετικές μελέτες που θα προστίθενται στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία από επιστημονικούς συνεργάτες, θα μπορέσει επιτέλους να υποβληθεί και μια σύγχρονη ελληνική πρόταση για την αριστεία στα σχολεία, να αναμετρηθεί τίμια και ισάξια με όλες τις άλλες που κυκλοφορούν και εφαρμόζονται ευρέως στον αμερικανικό εκπαιδευτικό στίβο.
Το πειραματικό σχολείο του ΙΣΝ θα μπορούσε να δράσει ως πρόδρομος, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στα βαλτωμένα εκπαιδευτικά μονοπάτια της ελληνικής παιδείας στις ΗΠΑ. Ιδού μερικοί στόχοι: α) η επίτευξη του συνδυασμού της ελληνικής γλώσσας με τη δια βίου μάθηση, ώστε οι μαθητές να αναζητούν συνεχώς ερείσματα από την κιβωτό της γλώσσας, τα οποία ευρήματα θα τους διαμορφώνουν ακαδημαϊκά, επαγγελματικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, και πνευματικά, β) η διοργάνωση τακτικών συνεδρίων με κορυφαίους διεθνείς γλωσσολόγους, παιδαγωγούς και ειδικούς επιστήμονες, ώστε το Εκπαιδευτήριο Νιάρχος να βρίσκεται συνεχώς στην ακαδημαϊκή επικαιρότητα, γ) η διοργάνωση μιας κορυφαίας ελληνικής πολιτιστικής ολυμπιάδας, δ) η θέσπιση μαθημάτων και εξετάσεων για πίστωση μονάδων κατοχύρωσης πανεπιστημιακών μαθημάτων για μαθητές λυκείου στην αρχαία και νεοελληνική γλώσσα. Για την ώρα, υπάρχουν αντίστοιχα μαθήματα στην Αμερική στα λατινικά και σε άλλες ξένες γλώσσες, αλλά όχι στα ελληνικά.
Ίσως το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι ότι το σχολείο αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως υψίστης σημασίας κεφάλαιο στην άσκηση πολιτιστικής διπλωματίας. Οι επιτυχίες που θα σημειώνει το πειραματικό αυτό σχολείο θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν μια σειρά εξελίξεων όπως την αναπαραγωγή του και σε άλλες μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ και αλλού, την αναζωογόνηση της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό, την ανάδειξή της σε «πολλαπλασιαστή ισχύος» και ζωτικής σημασίας προϋπόθεση για την πολιτιστική επιβίωσή μας. Θα αποτελούσε την πλέον περίτρανη και εναργή απόδειξη ότι ένα άριστο πειραματικό ελληνικό σχολείο αποτελεί σήμερα αναγκαίο στοιχείο για τον σχηματισμό της πολιτιστικής ετερότητας που θα επιτρέψει τη διαμόρφωση μιας εκπαιδευτικής πρότασης οικουμενικής αξίας που χαρακτηρίζει τα μεγάλα έθνη και τους λαούς.
Originally posted 2017-11-29 12:10:28.
