Αφορμή για το σημερινό άρθρο στάθηκε η καθ’ όλα αξιόλογη πρωτοβουλία του Συλλόγου Ηπειρωτών Νέας Υόρκης «Αναγέννησις» και του αντίστοιχου γυναικείου τμήματος του ιδίου συλλόγου «Σουλιώτισσαι» υπέρ της ανακαίνισης του λαογραφικού μουσείου που στεγάζεται στο ρετιρέ του ιδιόκτητου κτιρίου τους στην Αστόρια και εγκαινιάστηκε στις 22 Μαΐου 2022. Εξ όσων γνωρίζει ο υπερφαινόμενος, πρόκειται ίσως για το μοναδικό μουσείο στο είδους του σε ολόκληρη την ελληνική ομογένεια της μείζονος Νέας Υόρκης. Παρόμοια μουσεία στεγάζονται και λειτουργούν στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό Ναό της Βοστώνης (Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου), στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό Ναό του Πόρτλαντ στην πολιτεία Όρεγκον (Ι.Ν. Αγίας Τριάδος) και στο Εθνικό Ελληνικό Μουσείο στο Σικάγο.
Πέρα όμως από την διακόσμηση ενός χώρου και την αξιοποίηση του, η συμβολή ενός μουσείου έχει και ετέρους πολλαπλούς λειτουργικούς, επικοινωνιακούς και κοινωνικούς στόχους. Η λειτουργία ενός μουσείου απευθύνει μιαν διαρκή πρόσκληση προς το κοινό να προσέλθει σε έναν διάλογο με τους δημιουργός των εκθεμάτων, ο οποίος υπερβαίνει τον χωρόχρονο. Να συλλογιστεί το ήθος και τις αξίες που διασώζουν και αντανακλούν τα εκθέματα.
Σκέψεις ενός φιλόμουσου και φιλογενούς ιεράρχου
Ένας λόγιος και δυναμικός ιεράρχης ο οποίος έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο του μουσείου ως μέσον ανάπτυξης ζωντανού διαλόγου με τους φορείς ενός πολιτισμού και μετοχής στον πολιτισμό αυτό είναι ο Σεβ. Μητροπολίτης Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας κ. Κλεόπας. Ήδη, κατά την ιερατική του διακονία στις ΗΠΑ προ της εις επίσκοπον ανυψώσεώς του από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 2014, κατόρθωσε και ίδρυσε δύο μουσεία σε ενορίες όπου υπηρετούσε ως προϊστάμενος. Με την ανάληψη των αρχιερατικών του καθηκόντων στην Σκανδιναυΐα, προέβη στην ίδρυση του Μουσείου Ελληνοχριστιανικής Κληρονομιάς, ο οποίος στεγάζεται στον Καθεδρικό Ναό του Αγ. Γεωργίου Στοκχόλμης και εγκαινιάσθηκε από τον ίδιο τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο στην ποιμαντική επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Στοκχόλμη τον Οκτώβριο του 2019.
Δανειζόμαστε μερικές σκέψεις από τον Σεβ. Σουηδίας κ. Κλεόπα για την σημασία του μουσείου, οι οποίες μας εκφράζουν απόλυτα και ταιριάζουν, γενικότερα, στην προσπάθεια ανάδειξης της πολιτισμικής κληρονομιάς του Ελληνισμού ανά την υφήλιο μέσα από την λαϊκή τέχνη. «Είναι καθήκον μας να διδάξουμε, να μορφώσουμε, να ενημερώσουμε, να προβάλουμε αυτή τη διπλή κληρονομιά που έχει σημεία αναφοράς την Αγία Σοφιά της Κωνσταντινούπολης και τον Παρθενώνα της Αθήνας».
Σε άλλο σημείο, τονίζει παράλληλα, πως «αποτελεί καθήκον μας η προβολή στο ευρύτερο… κοινό της Ελληνοχριστιανικής κληρονομιάς, δείγματα της οποίας διασωθέντα ανά τους αιώνας, εκτίθενται στις προθήκες του μουσείου και θα εκφράζουν διαρρήδην τις αξίες, τις αντιλήψεις, τα ιδεώδη και την αισθητική της. Τα πολιτιστικά αυτά επιτεύγματα θα προκαλέσουν μια οιονεί διαλεκτική σχέση με τον επισκέπτη (αισθητική απόλαυση – σύγκριση – προβληματισμό), μια επαφή με τον Ελληνοχριστιανικό πολιτισμό ως μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού και ουσιαστικά, ως τμήμα του πανανθρώπινου πολιτισμικού οικοδομήματος».
Τέλος, αναφέρεται στις προοπτικές τέτοιους είδους πνευματικών-πολιτισμικών προσπαθειών με τα εξής λόγια: «Ας επωφεληθούμε από την παρουσία αυτού του μουσείου κι ας το δούμε ως ένα χώρο περισυλλογής, προσευχής, στοχασμού, διαχρονικού διαλόγου, έρευνας και μελέτης. Ας ανακαλύψουμε τον πολιτισμό μας κι ας σπουδάσουμε την ιστορία μας. Ό,τι βλέπουμε στις υαλοπροθήκες είμαστε εμείς “ανά τους αιώνας”»!
Οι Ηπειρώτες της Νέας Υόρκης δίνουν το παράδειγμα
Επανερχόμενοι στην προσφορά των Ηπειρωτών της Νέας Υόρκης, μόνο υπερηφάνεια μπορεί να αισθάνεται κανείς για τον σεβασμό που δείχνουν οι ομογενείς αυτοί για την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας τους και την προσπάθειά τους να κοινωνήσουν την ιστορία αυτή με τις νεώτερες γενιές, την ομογένεια εν γένει και την ευρύτερη αμερικανική κοινωνία.
Εκφράζοντας αυτό το πνεύμα προσφοράς στα κοινά, ο πρόεδρος του Συλλόγου «Αναγέννησις» κ. Χρήστος Πανταζής απηύθυνε δημόσια πρόσκληση στα ελληνικά σχολεία της ομογένειας να επισκεφθούν τον χώρο στο πλαίσιο μιας εκδρομής εκπαιδευτικού χαρακτήρα, αλλά και σε συλλογικότητες της οργανωμένης ομογένειας να χρησιμοποιήσουν τον χώρο για να προβάλλουν και τις δικές τους εκθέσεις, οι οποίες μπορεί να προβάλλουν πολιτισμικά στοιχεία πέραν του γεωγραφικού πλαισίου της Ηπείρου.
Η απόφαση αυτή δείχνει αρχοντιά και ένα ευρύτερο ενδιαφέρον για την «κοινότητα», το οποίο δεν εξαντλείται στον τοπικισμό, αλλά αφορά στο κοινό των Ελλήνων.
Η ιστορική μνήμη απειλείται από τον στρατευμένο εθνομηδενισμό
Ο σεβασμός της ιστορίας ενός λαού είναι προϋπόθεση για την επίτευξη προόδου. Στην Ελλάδα, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, μοιάζει να συντελείται μια σκοτεινή επιχείρηση εσκεμμένης εξάλειψης της ιστορικής μνήμης του Ελληνισμού.
Κρίσιμες καμπές στην ιστορική πορεία του Ελληνισμού είτε παραλείπονται από την διδακτέα ύλη των σχολείων, είτε παραποιούνται ή στρογγυλεύονται σε τέτοιο σημείο ώστε να απαλείφονται οι μνήμες και να αντικαθίστανται από την λήθη. Το ελλαδικό πολιτικό σύστημα φέρει ιδιαίτερη ευθύνη για αυτό που συμβαίνει σήμερα. Και οι ευθύνες αυτές επιβαρύνουν όλα τα κόμματα!
Οι απόψεις του Σύριζα και άλλων κομμάτων που ασπάζονται τις ίδιες εθνομηδενιστικές θέσεις είναι γνωστές. Δηλώσεις υψηλόβαθμων κομματικών στελεχών, όπως παλαιότερες του κ. Ν. Φίλη για την Γενοκτονία των Ποντίων, είναι απαράδεκτες και σωστά επέσυραν την μήνι της κοινωνίας. Το ίδιο ισχύει και για το διαβόητο βιβλίο ιστορίας της κας Ρεπούση, με τους ανιστόρητους χαρακτηρισμούς της για την Μικρασιατική Καταστροφή και την άρνησή της να τηρήσει ενός λεπτού σιγή για τα θύματα της Γενοκτονίας των Ποντίων, παλαιότερα, ως βουλευτίνα του πάλαι ποτέ κομματικού συνονθυλεύματος ΔΗΜΑΡ!
Αλλά, μήπως και η ΝΔ δεν συμμετέχει στην άθλια αυτή επιχείρηση της συλλογικής πλύσης εγκεφάλου και του ιστορικού ρεβισιονισμού; Επί δικής της διακυβέρνησης κυκλοφόρησε το βιβλίο της κας Ρεπούση, με την τότε υπουργό Παιδείας να αρνείται να το αποσύρει. Τελικά, η αντίδραση της κοινωνίας απείλησε ευθέως την κυβέρνηση και υποχρεώθηκε να πράξει το αυτονόητο ο διάδοχός της στο υπουργείο. Όταν δε στις εκλογές η υπουργός αποδοκιμάστηκε στις κάλπες και δεν επανεξελέγη βουλευτής, το κόμμα, μετ’ ου πολύ, της χρύσωσε το χάπι και την τακτοποίησε σε μια όμορφη θέση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η πρόσφατη γκάφα(;) της ΝΔ διαμέσου ανακοίνωσης που έστειλε σε μέλη της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας με αφορμή την επέτειο της Ποντιακής Γενοκτονίας ήταν το ίδιο προσβλητική, όσο ήταν ανιστόρητη. Παρόλο που το χαμηλό επίπεδο κατά κεφαλήν καλλιέργειας που επικρατεί σε κομματικές οργανώσεις δεν μας επιτρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα ότι όποιος ευθύνεται για την απύθμενης βλακείας ανακοίνωση αυτή την αντέγραψε απερισκέπτως από καμιά Βικιπέδια, χωρίς καν να την διαβάσει και ελέγξει, γεγονός παραμένει ότι είτε αναρτήθηκε εκούσια, είτε ακούσια, λίγο ενδιαφέρει. Η ζημιά έγινε.
Η αντίδραση, όμως, της ΝΔ, υπήρξε υποτονική, άρα απογοητευτική. Ούτε συγγνώμη από τους συγγραφείς ακούσαμε, ούτε παραπομπή των υπευθύνων στα κομματικά όργανα είδαμε, ούτε βαρύγδουπες δηλώσεις από το βήμα της Βουλής καταδικάζοντας τις ατυχείς και προσβλητικές δηλώσεις των κομματικών αντιπροσώπων ακούσαμε. Αλλά τι λέμε; Μήπως το ίδιο κόμμα δεν τοποθέτησε στο ψηφοδέλτιό και ανέδειξε σε βουλευτή τον καθηγητή κ. Καιρίδη, ο οποίος, στο παρελθόν, είχε κάνει παρόμοιες δηλώσεις με τον κ. Φίλη του Σύριζα σχετικά με την Γενοκτονία των Ποντίων;
Η α-λήθεια ως αντίδοτο της ιστορικής λήθης
Βασικά, υπάρχει και η κατάπτυστη Συμφωνία των Πρεσπών, την οποία επέβαλε ο Σύριζα μαζί με κάποια πολιτικά ρετάλια προερχόμενα από υπό εξαφάνιση κομμάτων που βολεύτηκαν κι εκείνοι ως αντάλλαγμα. Η συνέχεια είναι γνωστή. Η ΝΔ «σεβάστηκε» την συμφωνία, παρά το γεγονός ότι υπήρξε ετεροβαρής και καταπατείται συστηματικά από τους Σκοπιανούς.
Και επειδή, όπως γράφει και ο Σεφέρης, «όταν μπει σε κίνηση η βλακεία, ποιος μπορεί να την σταματήσει», ακούμε τελευταία από τους εξ Ανατολών γείτονες για την ύπαρξη… του «τουρκαιγαίου»!
Εμείς, θα αρκεστούμε να υπενθυμίσουμε την ετυμολογική αντίθεση σχέση μεταξύ της «λήθης» και της «α-λήθειας», καθώς και να επαναλάβουμε ότι το τελευταίο στάδιο μιας γενοκτονίας είναι η άρνησή της!
Θερμά συγχαρητήρια σε όσους βοηθούν στην διαφύλαξη του ελληνικού πολιτισμού και στην διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς μέσα από αξιέπαινα έργα, όπως είναι η ίδρυση και λειτουργία μουσείων. Μακάρι το παράδειγμά τους να βρει και άλλους πολλούς μιμητές, για να μείνει ζωντανός ο διάλογος μεταξύ του χθες και του σήμερα, ώστε να μπολιάζει και διαμορφώνει το αύριο. «Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες».
