Σε έναν κόσμο όπου η αγορές μοιάζουν παντοδύναμες και ανεξέλεγκτες, γεννάται το ερώτημα: πόση ανάπτυξη μπορεί να πετύχει μια αγορά που δεν έχει στον πυρήνα της το ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο παράγει πλούτο και πολιτισμό; Η ρηξικέλευθη αντίληψη του Σταύρου Νιάρχου παραμένει πάντα επίκαιρη: «Η οικονομική ευρωστία ενός κράτους εξαρτάται από τη δική του παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα και όχι από τις πολιτικές και διπλωματικές του σχέσεις».
Μπορεί τα λόγια του κορυφαίου αυτού επιχειρηματία και ευεργέτη να επαληθεύονται στην περίπτωση της Ελλάδας, όμως το ίδιο εύστοχα παραμένουν και για τη σύγχρονη ελληνική διασπορά, η οποία διαγράφει βίο παράλληλο με το ελληνικό κράτος, πάσχοντας συχνά από τις ίδιες ελλείψεις και παρόμοια προβλήματα. Η κρίση της ελλιπούς παιδείας, που μαστίζει το εθνικό κέντρο, παρουσιάζεται – πιθανόν σε οξύτερη μορφή – στις ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού. Ελληνικές παροικίες σε ολόκληρο τον κόσμο, που αποτελούσαν κάποτε ονομαστά κέντρα προαγωγής του (φιλ)ελληνισμού και παραγωγής του ελληνικού πολιτισμού, δεν έτυχαν της απαιτούμενης υποστήριξης από τα λάθη και τις παραλείψεις ελλαδικών κυβερνήσεων και ομογενειακών φορέων, με αποτέλεσμα να έχει υποβιβασθεί ο λειτουργικός ρόλος και η προσφορά τους.
Η κατάσταση στην Αμερική είναι μάλλον πιο κρίσιμη από οπουδήποτε αλλού. Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής παρακολουθεί σε κατάσταση αφασίας τα ημερήσια σχολεία της να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Στο παιγνίδι με τα σχολεία τσάρτερ, ο Ελληνισμός έχει κυριολεκτικά «χάσει την μπάλα» από το πρώτο κιόλας σφύριγμα, τουλάχιστον ποσοτικά, με τον αριθμό των σχολείων με φιλοτουρκικό προσανατολισμό να ξεπερνά κατά πολύ το ανάλογο των σχολείων με φιλελληνικό προσανατολισμό. Ούτε διαφαίνεται κάποια στρατηγική που να χαράσσεται μεθοδικά από τα ενδιαφερόμενα μέρη προς αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων.
Το Ίδρυμα Νιάρχος σταθερός συμπαραστάτης της παιδείας
Λαμπρή εξαίρεση στον κανόνα της γενικότερης απαξίωσης της ελληνικής παιδείας μοιάζει να είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ως ένας από τους μεγαλύτερους ιδιωτικούς φιλανθρωπικούς οργανισμούς στον κόσμο, έχει χορηγήσει άνω των 2 δις ευρώ από το 1996 σε δωρεές προς υποστήριξη αξιόλογων έργων στους χώρους του πολιτισμού, της παιδείας, της υγείας, του αθλητισμού και της κοινωνικής πρόνοιας. Αρκετά εκπαιδευτικά ιδρύματα σε ολόκληρο τον κόσμο, ανεξαρτήτως βαθμίδας, έχουν ευεργετηθεί από το ΙΣΝ. Την στιγμή που πολλοί ομογενείς κροίσοι προτιμούν να διαθέτουν τα χρήματά τους σε πιο «χτυπητές» και «κοσμοπολίτικες» περιπτώσεις, όπως τη χορηγία μεγάλων δωρεών σε πανεπιστήμια, μουσεία και άλλα μεγάλα ιδρύματα, το ΙΣΝ υποστηρίζει τα «ταπεινά» ημερήσια ελληνοαμερικανικά σχολεία, παρόλα τα χρονίζοντα λειτουργικά και οργανωτικά προβλήματα που τα ταλαιπωρούν και δρουν ανασταλτικά για την περαιτέρω ανάπτυξή τους.
Η συνειδητή απόφαση αυτή ενέχει τεράστια σημασία για το μέλλον του Ελληνισμού της Αμερικής. Σε μια εποχή όπου η παραγωγή και ταυτότητα εμπορικής επωνυμίας είναι τόσο στενά συνυφασμένα με την οικονομία, η μη εστίαση στην παραγωγή πολιτισμού και τη μεθοδική προώθηση αυτού του άυλου, αλλά πολύτιμου αγαθού ως κεντρικό προϊόν ισοδυναμεί με συλλογική αυτοχειρία. Με λίγα λόγια, χωρίς την ανάπτυξη μιας πρότασης πολιτισμού που να ενδιαφέρει την ευρύτερη κοινωνία, το μέλλον της ομογένειας στην Αμερική θα έχει ημερομηνία λήξης, όσο άριστες και να είναι οι σχέσεις που διατηρεί με Αμερικανούς πολιτικούς και επιχειρηματίες.
Το όραμα για το Κέντρο Πολιτισμού του ΙΣΝ ως δείγμα οξυδέρκειας
Η επίσκεψη του τότε πρόεδρου των ΗΠΑ κ. Μπαράκ Ομπάμα στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2016 και η κεντρική ομιλία που εξεφώνησε στο Κέντρο Πολιτισμού του ΙΣΝ, γεμάτη από αναφορές για τις διαχρονικές αξίες που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και την κληρονομιά που χαρίζει η ελληνική παιδεία στον σύγχρονο κόσμο, αποτελούν περίτρανη απόδειξη του σεβασμού που απολαμβάνουν στο εξωτερικό και οι δυνατότητες προώθησής τους ως αξίες με οικουμενική απήχηση.
Όπως και παλιότερα, όταν χρειάστηκε τόλμη και επιμονή από το ΙΣΝ για να υλοποιηθεί η ιδέα του για τη δημιουργία ενός μεγαλόπνοου Κέντρου Πολιτισμού, κόντρα στις διάφορες αντιρρήσεις που εξέφραζαν ιδιωτικά συμφέροντα ή τις συστημικές αγκυλώσεις που απειλούσαν την πραγματοποίησή της, έτσι και τώρα πρέπει το ΙΣΝ να γίνει η «ναυαρχίδα» των προσπαθειών για τον επιτελικό (ανα)σχεδιασμό του μέλλοντος της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό.
Η ιστορική ευκαιρία για την ίδρυση ενός πρότυπου πειραματικού σχολείου
Οι μεμονωμένες δωρεές σε ήδη υφιστάμενα σχολεία – όσο υψηλές και αν είναι – είναι επαινετές, αλλά δεν επαρκούν για να συντελέσουν στην αναμόρφωση του χώρου. Ελλείψει πρωτοβουλιών από την πανεπιστημιακή κοινότητα, την Εκκλησία, το ελλαδικό κράτος και μεγάλους ομογενειακούς θεσμούς, ο ιστορικός ρόλος του ΙΣΝ και το μνημειώδες όραμα του ιδρυτού του απαιτούν την ανάληψη μιας καταλυτικής πρωτοβουλίας. Εδώ χρειάζεται μια νέα, ριζοσπαστική τομή στον χώρο της ελληνικής παιδείας. Μια κίνηση που θα αποτελέσει το μοντέλο και παράλληλα το έναυσμα για παρόμοιες πρωτοβουλίες. Ένα πειραματικό σχολείο που θα αποτελέσει το πρότυπο για όλα τα υπόλοιπα.
Αφού, βάσει των σημερινών δεδομένων, καταδείξαμε το ΙΣΝ ως τον πλέον ενδεδειγμένο οργανισμό για την πραγματοποίηση αυτού του κρίσιμου στόχου, στο επόμενο άρθρο μας θα περιγράψουμε τα κύρια γνωρίσματα του προτεινόμενου αυτού πειραματικού σχολείου και τη συμβολή του στο μέλλον της ελληνικής παιδείας.
Originally posted 2017-11-22 10:00:21.
