Αυτό ήταν το μότο της Ωκεανογραφικής Αποστολής Drake (Past is the key to the future), που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 2018 στα πλαίσια του Προγράμματος TASMANDRAKE, του οποίου στόχο αποτελεί η μελέτη του Περιπολικού Ρεύματος της Ανταρκτικής και της συνολικής του επίδρασης στο κλίμα και την εξέλιξη του σχηματισμού των παγετώνων.
Η παγοκάλυψη των πόλων του πλανήτη βεβαίως διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του παγκόσμιου κλίματος και βρίσκεται σε μία διαρκή σχέση αλληλεπίδρασης με ωκεάνιες παραμέτρους, όπως είναι η στάθμη του παγκόσμιου ωκεανού, η κυκλοφορία των θαλάσσιων ρευμάτων, οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στον ωκεανό και την ατμόσφαιρα, ενώ είναι επίσης υπεύθυνη για το έντονο φαινόμενο λευκαύγειας (albedo), της ανάκλασης δηλαδή της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας από τις παγετώδεις επιφάνειες. Οι παράμετροι και οι διεργασίες αυτές, παρ’ όλη την εξαιρετική σημασία τους στον έλεγχο του παγκόσμιου κλίματος, παραμένουν έως σήμερα σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκώς μελετημένες.
Οι μέθοδοι και οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν από το επιστημονικό προσωπικό της αποστολής για τη μελέτη αυτών των παραμέτρων περιέλαβαν την καταγραφή του βάθους και της σύστασης του θαλάσσιου βυθού με τη χρήση τομογράφου υποδομής πυθμένα και υψηλής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων, βαρυτομετρία, καταγραφή των χαρακτηριστικών του γήινου μαγνητισμού της περιοχής μελέτης, καθώς επίσης και τη διεκπεραίωση δειγματοληψιών πυρήνων ιζήματος και επιφανειακών υδάτων.
Το όνομα του ερευνητικού σκάφους της ωκεανογραφικής αποστολής ήταν Hespérides (Εσπερίδες), όπως οι νύμφες που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν υπεύθυνες για τη φύλαξη του δέντρου με τα χρυσά μήλα, που χάριζαν την αθανασία. Το όνομα του πλοίου όμως δεν ήταν το μόνο ελληνικό στοιχείο της αποστολής, καθώς στο πλήρωμα υπήρχε και μία ελληνική προσθήκη. Ο Δημήτρης Ευαγγελινός είναι διδακτορικός φοιτητής του πανεπιστημίου της Γρανάδας με αντικείμενο μελέτης τις παλαιοωκεανογραφικές παραμέτρους, που μπορούν να μας δώσουν μία εικόνα για την εξέλιξη του παλαιοκλίματος. Ο Έλληνας επιστήμονας ξεκίνησε τις σπουδές του στο όμορφο νησί της Λέσβου και το τμήμα Επιστημών της Θάλασσας και συνέχισε, λαμβάνοντας τον μεταπτυχιακό του τίτλο πάνω στις επιστήμες και τη διαχείριση των θαλάσσιων και λιμναίων συστημάτων στο Βέλγιο, ενώ έχει ήδη συμμετάσχει σε δύο ερευνητικές αποστολές στην Ανταρκτική, που ως σκοπό είχαν τη μελέτη του παλαιοκλίματος του πλανήτη.
Η μακροπρόθεσμη μελέτη των ιζηματικών αποθέσεων της περιοχής θα επιτρέψει σε ερευνητές, όπως ο Δημήτρης, να απαντήσουν σε μία σειρά από σημαντικές ερωτήσεις, που έχουν προκύψει από τις σύγχρονες περιβαλλοντικές αλλαγές. Πώς ανταποκρίνονται οι παγετώνες και η θαλάσσια στάθμη, καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας; Ποιες ήταν οι συνθήκες που επικρατούσαν στην Ανταρκτική και στον ωκεανό, που την περιβάλλει, όταν η ατμόσφαιρα διέθετε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα; Πώς επηρεάζει η μεταβλητότητα του θαλάσσιου πάγου την παγκόσμια ωκεάνια κυκλοφορία;
Ο Δημήτρης Ευαγγελινός από το Ηράκλειο της Κρήτης είναι διδακτορικός φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Γρανάδας και ασχολείται με τη μελέτη του παλαιοκλίματος και της παλαιοωκεανογραφίας. Ο Δημήτρης ήταν ένα από τα μέλη του επιστημονικού πληρώματος της ερευνητικής αποστολής Drake στην Ανταρκτική με σκοπό τη μελέτη των εναλλαγών μεταξύ των θερμών και των παγετωδών περιόδων της ιστορίας του πλανήτη.
Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις θα μπορέσουν να μας δώσουν επαρκή κατανόηση του παλαιοκλίματος, η οποία μας είναι απαραίτητη, για να προσεγγίσουμε λεπτομερή κλιματικά μοντέλα πρόβλεψης των μελλοντικών αλλαγών, καθώς και των συνολικών επιπτώσεών τους στο γήινο περιβάλλον. Οι παρούσες προβλέψεις δυστυχώς είναι δυσοίωνες και μέχρι το 2100 σύμφωνα με το IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) αναφέρουν συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα σε επίπεδα όμοια με 34 εκατομμύρια χρόνια πριν, περίοδος όπου η Ανταρκτική δεν υποστήριζε μόνιμη παγοκάλυψη, ενώ η θερμοκρασία αναμένεται να ανέβει παγκοσμίως κατά 4ºC, εφόσον δε μειωθούν οι σύγχρονες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Οι παράγοντες που προκαλούν την κλιματική αλλαγή είναι ποικίλοι, ενώ οι περιβαλλοντικά επιβλαβείς ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αναγνωριστεί πλέον ως βασικό γενεσιουργό αίτιο της αύξησης της θερμοκρασίας του παγκόσμιου κλιματικού συστήματος. Οι επιστήμονες εργάζονται διαρκώς, τροφοδοτώντας τα θεωρητικά κλιματικά μοντέλα με πληροφορία, που συλλέγουν από τους ιζηματικούς πυρήνες, για να βελτιστοποιήσουν την ακρίβεια των προβλέψεών τους. Τα δεδομένα που συλλέγονται από τους πυρήνες αυτούς, η μελέτη των σχέσεων ανάμεσα σε σταθερά ισότοπα στοιχείων ιζηματικών στρωμάτων, τα αρχεία απολιθωμάτων της χλωρίδας και της πανίδας, καθώς και τα μοντέλα θαλάσσιας κυκλοφορίας χρησιμοποιούνται, για να συνθέσουν τις συνθήκες του παλαιοκλίματος στον χώρο και τον χρόνο.
Κατά τη διάρκεια του γεωλογικού παρελθόντος οι κλιματικές αλλαγές έχουν επιφέρει τρομερές αλλαγές στο σύνολο του γήινου συστήματος, ενώ έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε φαινόμενα μαζικών εξαφανίσεων ειδών οργανισμών. Οι αλλαγές αυτές παρουσιάζουν μία περιοδικότητα στο πέρασμα του χρόνου και ο πλανήτης έχει ανακάμψει επανειλημμένα από εξαιρετικά δυσμενείς για τη διατήρηση της ζωής συνθήκες. Αυτή τη φορά όμως τυχαίνει να είμαστε εμείς κάτοικοι της επιφάνειας της Γης και είτε ανθρωπογενή, είτε φυσικά, τα αίτια που προκαλούν τις κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν όλο και εντονότερα την ευζωία ή ενδεχομένως ακόμα και την ίδια μας την ύπαρξη πάνω σε αυτή σε βάθος χρόνου. Κατά συνέπεια δεν έχουμε άλλη επιλογή, παρά να κατανοήσουμε με πληρότητα τις κλιματικές διεργασίες του παρελθόντος και να δημιουργήσουμε τα κατάλληλα εργαλεία, που θα μας βοηθήσουν να κοιτάξουμε απευθείας στο μέλλον του πλανήτη, που αποτελεί σπίτι μας και να προετοιμαστούμε επαρκώς για τις όποιες προκλήσεις αυτό μας επιφυλάσσει.
Originally posted 2018-03-23 10:00:44.
