Τα απόνερα της περιβόητης «βάπτισης της Γλυφάδας», την οποία τέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος, απειλούν να ταράξουν την γαλήνη που επικρατεί ανάμεσα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και την Εκκλησία της Ελλάδος. Μετά τον σάλο που προκλήθηκε από την παρουσία του κ. Ελπιδοφόρου στην βάπτιση των παιδιών ενός ομογενειακού ομόφυλου ζεύγους και τις σχετικές καταγγελίες του επιχώριου Μητροπολίτη Γλυφάδας για τον τρόπο που ο πρώτος τον παραπλάνησε ώστε να εξασφαλίσει την άδειά του, το θέμα έλαβε ευρύτερες διαστάσεις, με την Εκκλησία της Ελλάδος να στέλνει επίσημη διαμαρτυρία στο Φανάρι.
Στην συνεδρίαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τον μήνα Ιούλιο, παρότι, σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα απασχόλησε την σύνοδο και συζητήθηκε εκτενώς, δεν εκδόθηκε καμία σχετική ανακοίνωση. Η σιωπή που επικρατεί από την Κωνσταντινούπολη ενδέχεται να επηρεάσει τις σχέσεις με την Ελλαδική Εκκλησία, εάν αυτή εκληφθεί από την τελευταία ως περιφρόνηση. Όσο τηρείται σιγή και δεν αντιμετωπίζεται το ατόπημα του κ. Ελπιδοφόρου από την εκκλησιαστική του αρχή, τόσο κινδυνεύει να δυναμιτίσει το κλίμα και να παρασύρει Κωνσταντινούπολη και Αθήνα σε νέες περιπέτειες, σε μια περίοδο που απαιτείται ομοψυχία και ενότητα για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.
Λανθασμένη επικοινωνιακή διαχείριση που οξύνει την κατάσταση
Έστω κι αν η μέχρι τώρα σιωπή του Φαναρίου στοχεύει στην παρέλκυση, ώστε να ηρεμήσουν τα πνεύματα και να διευθετηθεί το θέμα με την ψυχραιμία που χαρίζει η απόσταση του χρόνου, η τακτική αυτή μοιάζει να τορπιλίζεται «εκ των έσω» εξαιτίας των δημοσίων παρεμβάσεων της επικοινωνιακής ομάδας του κ. Ελπιδοφόρου. Στην προσπάθειά τους να διασκεδάσουν τις αρνητικές εντυπώσεις και να ανατρέψουν την αρνητική εικόνα που δημιουργήθηκε εις βάρος του, βγήκαν στην «αντεπίθεση».
Αρχικά, οι παρεμβάσεις τους στον ελλαδικό τύπο στόχευαν στην πολιτικοποίηση του ζητήματος και την διαίρεση της ιεραρχίας της Εκκλησίας ανάμεσα σε «προοδευτικούς» και «συντηρητικούς». Με τον τρόπο αυτό, θέλησαν να παρουσιάσουν τον κ. Ελπιδοφόρο ως ανοιχτόμυαλο, σχεδόν ρηξικέλευθο. Προφανώς, όταν κρίθηκε ότι οι προσπάθειες αυτές δεν έπιασαν τόπο, επιστρατεύθηκαν άλλες μέθοδοι, πιο…επιθετικές.
Σε πρόσφατο άρθρο που υπογράφει ο «έμμισθος θεολογικός σύμβουλος» της Αρχιεπισκοπής Αμερικής Αρχιδιάκονος π. Ιωάννης Χρυσαυγής για το αμερικανικό πρακτορείο θρησκευτικών ειδήσεων «Religion News Service», δεν παραλείπει να ασκήσει δριμύτατη κριτική κατά των μητροπολιτών Γλυφάδας και Πειραιώς, αλλά και την ίδια την Ορθόδοξη Εκκλησία, κατηγορώντας την ότι έχει «χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και τον κόσμο»!
Προφανώς, έστω και από απόσταση ασφαλείας, ένας διάκονος δεν μπορεί εύκολα να τα βάλει με επισκόπους, αλλά και την ίδια την Εκκλησία, αν δεν έχει γερές πλάτες. Συνεπώς, μια τέτοια παρέμβαση οίκοθεν νοείται ότι χαίρει της επιδοκιμασίας και στήριξης της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται να ξεσηκώσει αντιδράσεις από ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος, με κίνδυνο να οξυνθεί ακόμη περισσότερο η κατάσταση.
Το Φανάρι θα κληθεί να κρατήσει τις ισορροπίες
Ήδη, η πρώτη απάντηση δόθηκε από την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, η οποία εξέδωσε ανακοίνωση αποδοκιμάζοντας τον σκανδαλισμό που προκαλούν δημόσιες εμφανίσεις και τοποθετήσεις κληρικών που αμφισβητούν την αντίληψη και διδασκαλία της Εκκλησίας σχετικά με τον θεσμό της οικογένειας. Η προειδοποιητική βολή από τον Άθωνα, που κατακεραυνώνει τα επιχειρήματα του «θεολογικού συμβούλου» (αλήθεια, πιο ξένος ως προς την παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας όρος δεν θα μπορούσε να βρεθεί) της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, είναι ενδεικτική της θύελλας που μπορεί να ξεσπάσει εν μέσω θέρους εάν ο επικοινωνιακός μηχανισμός του κ. Ελπιδοφόρου συνεχίσει στην ίδια γραμμή.
Να τονισθεί εδώ ότι οι σχέσεις Κωνσταντινουπόλεως και Αθηνών δοκιμάστηκαν αρκετά στο πρόσφατο παρελθόν, μεταξύ άλλων, εξαιτίας μιας διαμάχης γύρω από την δικαιοδοσία ενός ναού στο κτήμα Προμπονά, στα Άνω Πατήσια. Το θέμα έφτασε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, υπήρξε εμπλοκή του Δήμου Αθηναίων και δοκίμασε τις προσωπικές σχέσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Ιερωνύμου. Εν τέλει, η αντικατάσταση του επικεφαλής του πατριαρχικού γραφείου στην Αθήνα και η τοποθέτηση νέου διευθυντή, ο οποίος διατηρεί αγαστές σχέσεις με τον κ. Ιερώνυμο, βοήθησε στην βελτίωση των σχέσεων των δύο προκαθημένων και την λύση ανοικτών ζητημάτων. Μάλιστα, οι συχνές επισκέψεις του Πατριάρχη στην Ελλάδα τους τελευταίους μήνες συνέβαλαν ακόμη περισσότερο στην καλλιέργεια του επιθυμητού κλίματος.
Τώρα, όμως, η γαλήνη αυτή απειλείται από αυτόκλητους ή επιστρατευμένους «image makers» (κατασκευαστές εικόνας) και κονδυλοφόρους, που επιμένουν να κρατούν τον κ. Ελπιδοφόρο στο προσκήνιο…συχνά για τους λάθος λόγους. Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι εάν το Φανάρι είναι πρόθυμο να θυσιάσει την πρόοδο που επιτεύχθηκε στις σχέσεις του με την Αθήνα ή να διακινδυνεύσει μια διατάραξη των δεσμών της Ομογένειας με την Ελλάδα για να καλύψει τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, μετά από άλλο ένα επικοινωνιακό του στραβοπάτημα.
Οι επόμενες εβδομάδες θα δώσουν την απάντηση, καθώς ναι μεν θα ακολουθήσει νέα επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Καβάλα και την Θάσο, όπου θα συνοδεύεται από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Ιερώνυμο και τον Μητροπολίτη Κιέβου κ. Επιφάνιο, αλλά επίκειται και η Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος τον Οκτώβριο, όπου αναπόφευκτα θα ζητηθεί ενημέρωση για την διαμαρτυρία που εστάλη στο Φανάρι, αλλά και θα συνυπολογιστούν οι σχετικές παρεμβάσεις που δημοσιεύονται στα ΜΜΕ.
Έκαστος εφ’ω ετάχθη…
Η ουσία είναι ότι οι καιροί είναι αρκετά δύσκολοι και απαιτείται ενότητα. Οι εξελίξεις σε γεωπολιτικό και εκκλησιαστικό επίπεδο εγκυμονούν κινδύνους για τον Ελληνισμό. Ο εκκλησιαστικός «ιμπεριαλισμός» της Μόσχας στην Αφρική και αλλαχού απειλεί τα ελληνόφωνα πρεσβυγενή πατριαρχεία, ενώ ο επεκτατισμός της Άγκυρας, σε συνδυασμό με την συμμαχία της με την Ρωσία, αλλά και την υποκρισία της Δύσης, απαιτούν την ανάταξη των δυνάμεων του Ελληνισμού για να μην βρεθεί προ δυσάρεστης εκπλήξεως.
Η Εκκλησία έχει παίξει σταθερά ηγετικό ρόλο στο παρελθόν για να βοηθήσει το έθνος να περάσει μέσα από συμπληγάδες. Όμως τότε, οι «θεολογικοί σύμβουλοι» και οι πληρωμένοι δημοσιοσχεσίτες ήταν περιττοί. Οι ιεράρχες δεν διεκδικούσαν τον ρόλο ούτε του διευθύνοντος συμβούλου, ούτε του ακτιβιστή, ούτε του «προοδευτικού» ή του «συντηρητικού»… Τους αρκούσε ο ρόλος του πνευματικού πατέρα και επισκόπου.
Δεν υπάρχουν περιθώρια να σπαταλούνται κεφάλαια και δυνάμεις ή να εργαλειοποιείται η διαίρεση για την προβολή της προσωπικής ατζέντας κανενός. Κάτι τέτοιο είναι ασυγχώρητο, ειδικά στην παρούσα εποχή, που κρίνεται ιδιαίτερα δύσκολη. Ας παραμείνει έκαστος εφ’ ω ετάχθη.
