Το Δάσος ΔΕΛΑΣΑΛ (De La Salle) αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της φύσης στη Μακεδονία, αφού πρόκειται για έναν ιστορικό Βοτανικό Κήπο. Βρίσκεται ελάχιστα χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, στο Ρετζίκι (δημοτική ενότητα Πεύκων του νέου διευρυμένου Δήμου Νεάπολης-Συκεών) και, συγκεκριμένα, στο βορειοδυτικό άκρο του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης, από την οποία χωρίζεται με το Σέιχ Σου.
Είναι το παλιό φημισμένο κτήμα του Τζέικ Άμποτ (Jake Abbott, γεν. 1798).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η λέξη «Ρετζίκι»* σημαίνει «Μικρός Παράδεισος». Λόγω του εξαιρετικού μικροκλίματος και του μοναδικού φυσικού περιβάλλοντός, το Ρετζίκι από τον 17ο-18ο αιώνα αποτέλεσε τοποθεσία που χτίστηκαν εξοχικές κατοικίες προξένων ξένων χωρών και Ευρωπαίων εμπόρων. Έτσι λίγα χιλιόμετρα έξω από την περιτειχισμένη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκε μία παροικία με όμορφες επαύλεις και κήπους μέσα στην πλούσια βλάστηση.
Ο Jake Frederic Abbott ήταν ο εγγονός του Barthelemy Edward Abbott, Άγγλου εμπόρου και προξένου της Αγγλίας, της Βενετίας και της Σουηδίας, ο οποίος έφθασε στη Θεσσαλονίκη από την Κωνσταντινούπολη. Εδώ ο Barthelemy Abbott ίδρυσε μαζί με τον αδελφό του αντιπροσωπεία της παγκόσμια γνωστής τότε αγγλικής αποικιακής εταιρίας Levant Company (Αγγλική Εταιρεία της Ανατολής)**, με έδρα στο Λονδίνο, που προωθούσε αγγλικά προϊόντα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και αργότερα απέκτησε ένα μεγάλο κτήμα στο Ρετζίκι, στον οικισμό των προξένων.
Με την έναρξη των Ναπολεόντειων πολέμων το 1789 και τη γενική αναταραχή σε όλη την Ευρώπη, η ζωή στο Ρετζίκι διακόπηκε για πολλά χρόνια, καθώς οι Ευρωπαίοι αποχώρησαν από τη Θεσσαλονίκη και οι πανέμορφοι κήποι ερήμωσαν.
Όμως το 1825 ο Τζέικ Άμποτ επέστρεψε στην ιδιοκτησία του παππού του στο Ρετζίκι και επέκτεινε το παλιό κτήμα αγοράζοντας και το ανατολικό του τμήμα με αποτέλεσμα να μετατρέψει και πάλι την περιοχή σε ένα μαγευτικό θέρετρο, ένα μέρος του οποίου σώζεται μέχρι σήμερα ανατολικά του Κολλεγίου Δελασάλ (De La Salle) που ιδρύθηκε από την «Κοινότητα [Τάγμα] των Αδελφών των Χριστιανικών Σχολείων» (Frères***) , γνωστό ως Δάσος Δελασάλ.
Η μεγάλη περιουσία που απέκτησε ο Τζέικ Άμποτ με το εμπόριο των βδελλών (ξακουστές σε όλη την Ανατολή ως βδέλλες του Χορτιάτη), οι οποίες χρησιμοποιούνταν για ιατρικούς σκοπούς για αφαίμαξη, του επέτρεψε να κτίσει στο Ρετζίκι την εξοχική του έπαυλη. Έτσι, με εργασία 600 αρχιτεκτόνων, μηχανικών, γεωπόνων, οικοδόμων και κηπουρών διαμόρφωσε το κτήμα, σπάζοντας με εκρηκτικά τα βράχια και τις πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν στο χτίσιμο των κατοικιών, κλπ., καθώς τα παρτέρια και τους κήπους οργάνωσαν οι καλύτεροι κηπουροί και οι άξιοι δενδροκόμοι παρήγγειλαν σπάνια δέντρα από χώρες μακρινές. Σύμφωνα με την καταγραφή του Frére Rodriguez του Κολλεγίου Δελασάλ, το 1929, σε ένα χειρόγραφο τετράδιο «φορτωμένο με ψήγματα ιστορίας», στο κτήμα υπήρχαν περίπου 300 είδη φυτών: κέδροι και πεύκα από το Λίβανο, συκιές και αμπέλια από τη Σμύρνη, βελανιδιές και πλάτανοι από την Ιταλία και πολλά άλλα από διάφορες γωνίες του κόσμου, συμπεριλαμβάνοντας και την Αμερική. Το φυσικό κάλλος στο κτήμα του Άμποτ συμπληρωνόταν με καλλωπιστικά φυτά: δάφνες, κυκλάμινα, ζουμπούλια και κρίνα. Το πότισμα γινόταν με το νερό από τις πηγές του κτήματος που μεταφέρονταν με πηλοσωλήνες.
Σε όλη την έκταση του κτήματος υπήρχαν σιντριβάνια, κρήνες, λιμνούλες με γέφυρες, αγάλματα και χώροι αναψυχής. Εδώ ο Άμποτ καλούσε κάθε Κυριακή τους Ευρωπαίους προξένους και εμπόρους με τις οικογένειές τους και τελούσαν τις θρησκευτικές τελετές στο παρεκκλήσι (ο Τζέικ Άμποτ, Άγγλος υπήκοος, ήταν χριστιανός ορθόδοξος). Μετά τις τελετές προσφέρονταν ποτά στη μικρή πλατεία κάτω από τους κέδρους και τις καστανιές με μικρή λιμνούλα στη μέση της, η οποία ήταν διακοσμημένη γύρω γύρω με μαρμάρινα αγάλματα, τρία από τα οποία κοσμούν στις μέρες μας την αυλή του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης στον Φραγκομαχαλά, όπου ήταν η μόνιμη κατοικία του Άμποτ από το 1840 μέχρι και το 1863.
Όλες οι εργασίες στο κτήμα του Τζέικ Άμποτ στο Ρετζίκη διήρκησαν συνολικά 5 χρόνια, με δαπάνες που άγγιξαν 1.000.000 τούρκικες λίρες. Ως αποτέλεσμα – ολική μεταμόρφωση του τοπίου.
Μέχρι τη δεκαετία του ’90 το Δάσος Δελασάλ αποτελούσε τμήμα του ομώνυμου Κολεγίου. Οι Frères και οι μαθητές του φρόντιζαν τα φυτά και το διατηρούσαν καθαρό.
Μετά το 2000 το Δάσος περιήλθε στο Δήμο και από τότε δεν έχει εκπονηθεί κανένα σχέδιο διατήρησης είτε διαμόρφωσης αυτού του εξαιρετικού Βοτανικού Κήπου, το οποίο θα μπορούσε να γίνει όχι μόνο τόπο αναψυχής και περιπάτου, αλλά και εξαιρετικό τουριστικό αξιοθέατο****.
———–
* Ρετζίκι («Μικρός Παράδεισος») – από την τούρκικη λέξη «Ουρεντζίκ» (Örencik ή Urendjick)
** Αγγλική Εταιρεία της Ανατολής δημιουργήθηκε το 1581 από τη βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ με υποκινητές τους δύο Άγγλους εμπόρους, τον Σερ Έντουαρντ Όσμπορν και τον Ρίτσαρντ Στάπερ, με στόχο να εξασφαλίσουν το μονοπώλιο του εμπορίου στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
*** Aδελφοί (μοναχοί) του Τάγματος, δάσκαλοι – καθηγητές
**** Εντός του δάσους μέχρι σήμερα διατηρείται ένα παλιό διώροφο κτίριο που μοιάζει οχυρό πύργο.
