Στις 30 Σεπτεμβρίου 1915, ο Gottlieb von Jagow, Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, αποστέλει άκρως απόρρητη επιστολή προς τον Βασιλέα των Ελλήνων Κωνσταντίνο Α’. Η επιστολή εκθέτει τις εγγυήσεις των Κεντρικών Δυνάμεων προς την Ελλάδα, σε περίπτωση που η Ελλάς έμενε ευμενώς ουδέτερη προς αυτές κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πρόκειται για ένα από τα κρισιμότερα διπλωματικά κείμενα του εικοστού αιώνα για την Ελλάδα. Η Γερμανική Κυβέρνηση δεν ζητεί από την Ελληνική την έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο υπέρ των Κεντρικών Δυνάμεων, όπως απαιτούσε η Γαλλία εκ μέρους της Αντάντ. Δεν απαιτεί εκχώρηση ελληνικού εδάφους, όπως δεσμεύθηκε να ζητήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος από τον Βασιλέα Κωνσταντίνο με την διαβόητη επιστολή του. Αντίθετα, εγγυάται την ελληνική εδαφική ακεραιότητα, σε περίπτωση αποχής από τις εχθροπραξίες. Επίσης, εγγυάται την εκχώρηση εδαφών και νήσων, με την σύμφωνη γνώμη των χωρών που ως τότε τις κατείχαν – χωρίς να ωθεί την Ελλάδα σε πολεμικές επιχειρήσεις για την εξασφάλισή τους, όπως συνέβη με την Μικρά Ασία και την Συμφωνία των Σεβρών.
Η επιστολή δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο διαδίκτυο εδώ. Παρατίθεται στο: Η Ιστορία του Εθνικού Διχασμού | Τα άρθρα του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Ιωάννη Μεταξά στις εφημερίδες “Ελεύθερον Βήμα” και “Η Καθημερινή”. Πρόλογος-Επιμέλεια: Ιωάννης Νασιούλας | Εκδόσεις Ελληνική Πρωτοπορία, 2023. Σελ. 582-584, διαθέσιμο στο www.grecobooks.com.
Ολόκληρη η επιστολή Von Jagow προς Βασιλέα Κωνσταντίνο Α’
Βερολίνον, 30η Σεπτεμβρίου 1915
Εμπιστευτικόν!
Προορίζεται δια την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα των Ελλήνων προσωπικώς
- Η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις εξακολουθεί ν΄αναγνωρίζει ει το θέμα των νήσων την Συνθήκην του Λονδίνου και την εν συνεχεία προς ταύτην επιδοθείσαν εις τας Αθήνας συλλογικήν διακοίνωσιν της 31.1./13.2.1914 ως ισχυούσας. Εξακολουθεί ως εκ τούτου να θεωρή τας εις την Ελλάδα εκχωρηθήσας νήσους ως ελληνικάς.
- Η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις θα προσπαθήση, ως και μέχρι τούδε, να προστατεύση δι΄απάντων των εις αυτήν διατειθεμένων διπλωματικών μέσων και μελλοντικώς το ελληνικόν εν Μικρά Ασία στοιχείον.
- Η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις είναι βασικώς πρόθυμος να ενισχύση την Ελλάδα οικονομικώς, αναμένει δε ανακοίνωσιν περί του ύψους των πιθανολογουμένων δανείων.
- Η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις, πιστή εις την μέχρι τούδε πολιτικήν αυτής, θα λαμβάνη και περαιτέρω θέσιν προς διατήρησιν της εδαφικής ακεραιότητος της Ελλάδος.
- Όσον αφορά την ενδοχώραν της Θεσσαλονίκης, η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις επέτυχε να λάβη την διαβεβαίωσιν της Βουλγαρικής Κυβερνήσεως, ότι η Βουλγαρία, εις περίπτωσιν συμμετοχής αυτής εις τον παρόντα πόλεμον, δεν θα καταλάβη την Δοϊράνην και την Γευγελήν, θα είναι δε και σύμφωνος αι περιοχαί αύται να ενσωματωθούν προς την Ελλάδα άμα τη λήξει του πολέμου, εφ΄όσον η Ελλάς επίσης αναλάβη την υποχρέωσιν να μη καταλάβη τας εν λόγω περιοχάς. Αι σχετικαί διακοινώσεις οφείλουν να παραμείνουν μυστικαί.
- Η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις έχει ήδη δηλώσει ότι θα λάβη θέσιν υπέρ της ενσωματώσεως αλβανικών περιοχών εις την Ελλάδα, ανανεοί δε την διαβεβαίωσιν ταύτην.
- Η Αυτοκρατορική Κυβέρνησις θα καταβάλη προσπαθείας προκειμένου να επιτύχη την παραχώρησιν της Δωδεκανήσου υπό της Αυτοκρατορικής Οθωμανικής Κυβερνήσεως.
Αι ως άνω διαβεβαιώσεις, αίτινες οφείλουν να τηρηθούν μυστικαί, ισχύουν δια την περίπτωσιν καθ΄ην η Ελλάς θα διατηρήση κατά την διάρκειαν του παρόντος πολέμου έναντι της Γερμανίας και των συμμάχων αυτής ευμενή ουδετερότητα.
Υπογραφή:
Φον Γιάγκω (Gottlieb von Jagow)
